Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/332

From Wikisource
This page has not been proofread.

महाराष्ट्रांतलो कृतिशील विचारवंत. एका मध्यमवर्गीय कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. ऱत्नागिरी आनी मुंबय ताचें शिक्षण जालें. महाविद्दालयांत आसतनाच ताणें युवक चळवळींत वांटो घेतलो. तेन्ना ताका बंदखणूय भोगची पडली.

१९२९ वर्सा मुंबय विद्दापिठाची एम. कॉम. पदवी घेतकच पुणें हांगां 'केसरी-मराठा संस्थें'त तो वेवस्थापक म्हणून काम करतालो. १९५२ वर्सा मुंबय विधान परिशदेचेर वेचून येमेरेन ताणें ह्या कामाची जापसालदारकी सांबाळ्ळी. बारा वर्सां तो विधानसभेचो वांगडी आशिल्लो. १९५२ वर्सा भारत सरकारान पयलो 'वृत्तपत्र आयोग' स्थापन केलो ताचोय तो वांगडी आशिल्लो. १९५४ वर्सा ब्राझील देशांत मंडळांत ताचो आस्पाव जाल्लो. भारत सरकाराच्या भारतीय प्रतीनिधी मंडळांत ताचो आस्पाव जाल्लो. भारत सरकाराच्या 'लुगटा उद्देग समिती' चोय तो वांगडी आशिल्लो.

१९३४ वर्सा पुण्यांत ताणें 'मराठा चेंबर ऑफ कॉमर्स अँड इंडस्ट्रीज' ची स्थापणूक केली. ताका लागून महाराष्ट्रांतली कारखानदारी वाडली, मवे उद्देजक निर्माण जाले. सुरवातेक सावन भट हाणें ह्या चेंबराचो कार्यवाह म्हणून मोलादीक वावर केलो.

'बृहन्महाराष्ट्र शुगर सिंडिकेट' आनी 'कोयना प्रकल्प' चालीक लावपाक चेंबराचो म्हत्वाचो वांटो आसा. १९६३ वर्सा ताणें भारतांतल्या ल्हान उद्देगांची सोळाशें पानांची वळेरी तयार केली. तशेंच, भारतांत लघुउद्देग संवर्धनाचें धोरण आंखपाविशां ताणें मोलादीक वावर केलो. १९४४ वर्सासावन चेंबराचें मुखपत्र म्हणून 'संपदा' म्हयनाळें उजवाडा येवंक लागलें.

भट, कृष्णनाथ रामचंद्रः

(जल्मः १२ मार्च १९२९, पैंगीण-काणकोण).

सुटकेझुजारी. सुटके चळवळीच्या काळांत वण्टीपत्रकां लावप, बातम्यो पावोवप, तिरंगी बावटे लावप असलीं कामां तो करतालो. क्रांतीविरां त्रास दिवपी जेरोनीम बार्रेटो हाच्या खुनाचो आरोप दवरुन ताका अटक जाली. तीन म्हयने ताका बंदखणींत दवरुन उपरांत आग्वाद बंदखणींत व्हेल्लो. ३० ऑगस्ट १९५७ दिसा ताका प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करुन २५ वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. १९७३ त भारत सरकारान ताम्रपत्र दुवन ताचो भोवमान केला.

भटके

(पळेयात हेडगी जमात).

भटनागर, शांतिस्वरुप

(जल्मः २१ फेब्रुवारी १८९४, भेडा, शाहापूर पाकिस्तान; मरणः १ जानेवारी १९५५, नवी दिल्ली).

Shantiswarup Bhattnagar

नामनेचो भारतीय रसायनशास्त्रज्ञ. लाहोर हांगाच्या फोरमन ख्रिस्त कॉलेजींत शिक्षण घेवन १९१८ वर्सा ताणें एम. एससी. ही पदवी घेतली. त्याच वेळार ताचो रुचिराम सहानी आनी सर जगदीळचंद्र बोस ह्या नामनेच्या शास्त्रज्ञांकडेन संबंद आयलो. ताका लागून ताका विज्ञानीक गोडी लागली. फोरमन ख्रिश्र्चन कॉलोजींत कांय काळ प्रयोगनिर्देशक म्हणून काम करतकच १९१९ वर्सा तेच कॉलेजीवतीन ताका शिश्यवृत्ती मेळ्ळी आनी तो लंडन विद्दापिठांत संशोधनाखातीर गेलो. थंय ताका सर विल्यम रॅम्झी इन्स्टिट्युटांत एफ. जी. डोनान ह्या रसायनशास्त्रज्ञाचें मार्गदर्शन मेळ्ळें. थंयच प्रिव्ही काउन्सिलची एक शिश्यवृत्ती मेळून सुटयेच्या काळांत जर्मनींतल्या कायसर व्हिल्हेल्म इन्स्टिट्युटांतल्या आनी पॅरीसांतल्या सॉरबॉन विद्दापिठातल्या प्रयोगशाळांनी अध्यायन करपाची ताका संद मेळाळी.

१९२९ वर्सा भटनागर हाणें कांय पायसांच्या भौतिक-रसायनीक गूणधर्मांविशीं संशेधन करुन लंडन विद्दापिठाची डी. एससी. पदवी घेतली. उपरांत भारतांत येतकच पंडीत मदन मोहन मालवीय हाचे विनवणेक लागून ताणें बनारस विद्दापिठांत हिंदू रसायनशास्त्रचें प्राध्यापकपद आपणायलें. १९२४ वर्सा तो लाहोरच्या पंजाब विद्दापिठांत भौतिकीयरसायनशास्त्राचो प्राध्यापक आनी थंयचे रसायनशास्त्रीय प्रयोगशाळेचो संचालक जालो. १९२३ वर्सा सावन ताणें चुंबकीयरसायनशास्त्रांतल्या संशोधनाक आंरभ केलो. ह्या विशयाच्या अभ्यासांत उपयुक्त आशिल्लें चुंबकीय व्यतिकरण संतुलनमापक हें उपकरण के. एन. माथुर हाच्या आदारान तयार करुन ताचें पेटंट मेळयलें. हें पेटंट ताणें अॅडम अँड हिल्गर्स ह्या शास्त्रीय उपकरणां तयार करपी ब्रिटीश कंपनाक विकलें. त्यावेळार चुंबकीयरसायनशास्त्राचेर जगांतल्या कितल्याशाच प्रयोगशाळांनी संशोधन सुरु आशिल्ल्यान ह्या उपकरणाचो खूब खप जालो. भटनागर आनी माथुर हांणी बरयल्लो 'फिझिकल प्रिन्सिपल्स अँड अ२प्लिकेशन्स ऑफ मॅग्नेटोकेमिस्ट्री' हो चुंबकीय रसायनशास्त्रावयलो पयलोच ग्रंथ १९३५ वर्सा उजवाडा आयलो. चुंबकीय रसायनशास्त्राचो ताणें पायसे, कागदावयले कार्बनी द्रव्यांचे थर आनी तांचें रसायनीक संघटन ह्या अभ्यासांत उपेग केलो.

उपरांत ताणें उद्देगीक संशोधनाक सुरवात केली. उसाची मळी, ताग आनी कापूर हांचो कोयर आनी नाल्लाच्या कट्ट्यो असल्या उपेग