माथ्याचेर तोंडासामकार आनी हड्ड्याचेर अंजली हसत दवरुन विघ्नहर्ता, रंगदेवता, गुरु आनी विद्वानांक नमस्कार करता आनी फुडली कार्यावळ यशस्वी जावपाखातीर आशिर्वाद नमस्कार मागता. तत्, तै, तैयुम्, ताम् ह्या कार वाचक बोलांची ही रचना आसता. हे बोल रागदारींत म्हळ्यार पुर्विल्ल्या शास्त्रीय ग्रंथाप्रमाण 'नटै' वा नाट रांगांत गायतात. अलारिपू चतुश्रादी विंगड विंगड जातींनी करतात.
३) जतिस्वरम्ः हो भरतनाट्यमांतलो दुसरो प्रकार. जति म्हळ्यार बोल आनी स्वरम् म्हळ्यार स्वर. कठीण अशा ह्या नृत्यप्रकारांत मान, हात आनी पांय हांच्यो तालबद्द हालचाली आसतात. राग, स्वर आनी ताल हांच्या संयोगान हो प्रकार आकर्शक करपाचो आसता. हो शुध्द नाच आशिल्ल्यान नृत्य ह्या प्रकारांत मोडटा. हें नृत्य चालू आसतना वाद्यांचेर खंयच्याय तरी रागाची धून वाजयतात.
४) शब्दम्ः देवादिकांच्या नाट्यपूर्ण कथाप्रसंगांचेर आदारीत काव्य म्हळ्यार शब्दम्. संस्कृतांत हाका यशोगीती अशें म्हण्टात. ह्या गितांत देवाची वा कोणाय नायकाची तोखणाय आसता. 'सालमुरे' म्हळ्यार तुमकां नमस्कार करतां ह्या उतरान ह्या गिताचो शेवट जाता. ह्या नृत्यांत मुद्रांचो उपेग करतात. भाव आनी मुद्रा हांच्या आदारान हातूंत गिताचो अर्थ उकतायतात. कवनाक सोबसारके आडाव नाचपाची हातूंत येवजण आसता.
५) वर्णम्ः वर्णम् म्हळ्यार भरतनाट्यमाचो गाभोच. हाका 'पदवर्ण' वा 'चौकवर्ण' अशांय नावा आसात. हो नृत्यप्रकार सामको गुस्पागोंदळाचो आनी कठीण आसता. नृत्य, संगीत आनी अभिनय हांचो कलापूर्ण संयोग म्हळ्यार वर्णम्. नर्तकाचें बुध्दिकौशल्य आनी अभिनयकौशल्य हातूंत चड दिश्टी पडटा. हातूंत गेय पद्याचो अर्थ जस-जसो बदलता. हस्तमुद्रांनी कवलाचो अर्थ आनी मुकरागान तातूंतल्या अंतर्भावनेच्यो विंगड विंगड छटा दाखोवपाच्यो आसतात. राग, ताल, आनी भाव हांचो त्रिवेणी संगम सादून अभिनयाचीं वेगवेगळीं आंगां दाखोवपाचीं आशिल्ल्यान हो नाच पुराय जावपाक एक वर तरी लागता. विलंबित, मध्य आनी द्रुत अशो तिनूय लयी ह्या नृत्याखातीर वापरतात.
६) पदम्ः वर्णमांतल्या हालचालींक लागून नर्तकी थकता, तेखातीर तिका सुशेगाची गरज आसता. देखून पदम् हो वेगळो पद्दतीचो नाच करतात. हातूंत मुद्रा-अभिनयाचेर भर दिवन सवकासायेन नाचतात. पदम् म्हळ्यार प्रेमगीत. तातूंत पल्लवी, अनुपल्लवी आनी चरण असो क्रम आसता. देव, राजा हांचेर हीं पदां रचिल्लीं आसतात. हातूंतलीं चडशीं पदां तिश्र-त्रिपुट तालांत गायतात. 'मिश्रम्', 'मिश्र चापु' वा फकत 'चापु' हीं सगळीं तिश्र जाति-त्रिपुट तालाचींच नांवां आसात. हीं पदां विलंबित लयेंत गावपाची चाल आसा.
८) जावळीः हो चड करुन मध्य लयींत उडटे चालींत गावपाचो प्रकार. हातूंतलें साहित्य शृंगारस प्रधान आसता. नायिका वा तिची इश्टीण जावळिंतल्यान आपले भावविकार उकतायता. हातूंतल्या शृंगारभावाचें स्वरुप एकेकदां सादें-सोंपें, लौकिक आनी कांय फावटीं उत्तान आसता. हांची पल्लीवी, अनुपल्लवी आनी चरण अशी रचना आसता. केन्नाकेन्नाय एकापरस चड लेगीत चरण आसतात.
९) तिल्लानाः तिल्लाना म्हळ्यार हिंदुस्थानी संगितांतलो तराणा. हातूंत 'तिल्लिलाना' ,दिरना' 'तोम् दिरना', 'तननम्' असल्या प्रकारांचे बोल एकठांय करुन तांची रागांत आनी तालांत बसका केल्ली आसता. हातूंत गती, जोश आनी वेगवेगळे पदाघात आसतात. तातूंतले स्वर, लय आनी बोल खाशेलें वातावरण तयार करतात. हातूंत लयकारीक चड म्हत्व आसून नर्तिकेच्या आंगाचें वेगवेगळ्या कोनशांनी आनी शरिरावस्थांतल्यान दर्शन घडयता. संगीत हो ह्या कार्यक्रमांचो आत्मो आसता.
१०) विरुत्तम चूर्णिका आनी श्र्लोकम्ः हे तिनूय प्रकार एकामेकांक सामके लागीं आसून ते तमीळ तेलुगू आनी संस्कृत भाशांतल्यान सादर करतात.
११) कौतुकम्ः पयलींच्या काळांत हो प्रकार फकत देवळांनींच पळोवपाक मेळटालो, पूण हालीं हो प्रकार रंगमाचयेर अलारिपू पयलीं करतात. पुर्विल्ल्या ग्रंथांनी हाचो उल्लेख 'कौत', 'कउत्त' असो मेळटा. हातूंतल्या बोलांचेर योग्य तें नृत्य आनी साहित्याचेर अभिनय करतात.
१२) मंगळम्ः प्रयोगाच्या शेवटाक गावपाचो हो प्रकार. हाचेर नाच करिनात, पूण नर्तकी फकत पदाघात करता. प्रयोगांत जाल्ल्या गीत, वाद्य, नृत्य हातूंतल्या चुकांविशीं देवाकडेन चूक मागप, हो ह्या मंगळम् प्रकाराचो मुखेल हेत आसता. मंगळम् म्हळ्यार 'सगळें मंगळ जावं, बरें जावं' अशी देवाक केल्ली प्रार्थना. होच प्रयोगाचो शेवट आसता.
भेसः पयलींच्या काळांत बरतनाट्यम् नाचाखातीर नर्तकी सदळसो चुडीदार आनी पायजमो वापरताली. ताचेर ऑरगेंडी कपडयाची णव वारी धवीफुल्ल साडी धोंपरासकयल मेरेन न्हेंसून दाव्या खांदावयल्यान पदर घेवन तो उजवे कुशीकडल्यान फुडें हाडून दावे वटेन कमराक खोयतालीं. हे साडयेक पाव इंच रुंदायेची भांगरा कोराची जर आसताली. देखून हे साडयेक 'तूया सेलै' अशें म्हण्टाले. तिचेर कमराक 'माजा' चो कमरपटो आनी वयर रंगीत ब्लाउज घालून सगळे अलंकार घालतालीं. पूण हालीं ह्या भेसांत खूब सुटसुटीतपणा आयलां. चलयांक णव वारी साडी न्हेसपाक जड जाता म्हणून, तशेच तरेचो भेस शिंवून तयार
