सुरवात केली, तेन्ना नांदीचें स्वरुप बदललें. नांदींत ईशस्तुती, आशिर्वचन इतलेंच उरलें आनी राश्ट्रकल्याणाची भोशिक प्रार्थना प्रयोगाचे निमाणं आयली. ही प्रार्थना आनी प्रार्थनेची मूळ कल्पना भरताची आशिल्ल्यान हे प्रार्थनेक 'भरतवाक्य' अशें म्हणूंक लागले.
भरतवाक्यांत सादारणपणान राजा लोकांची उदरगत वा सामान्य लोकांचें हीत चिंतिल्लें आसता. पावस पडचो, बरी पिकावळ येवंची, गायांनी भरपूर दूद दिवंचें, लोकांक सूख मेळचें ह्या अर्थाची प्रार्थना आसता. कालिदासान शाकुंतलाच्या शेवटाक घाल्ल्या भरतवाक्यांत पयलीं राजाचें कर्तव्य सागूंन उपरांत आपणाची एक उत्कट इत्सा उक्तायल्या, तें भरतवाक्य अशें आसा-
प्रवर्ततां प्रकृतिहिताय पार्थिवः सरस्वती श्रुतमहतां महीयसाम्| ममापि च क्षपयतु नीललोहितः पुनर्भवं परिगतशक्तिरात्मभूः||
अर्थः राजा प्रजेच्या ब-याखातीर यत्न करीत रावू. शास्त्राचो अभ्यास आशिल्लो विद्वान आनी कवी हांचेर सरस्वतीचो वरदहस्त आसूं. जाचें बळगें सगळ्याक प्रगट जालां, अशा शंकरान म्हज्या पुर्नजल्माचो नाश करुं.
भारतीय नाटकांतल्या भरतवाक्याभाशेन युरोपीय आनी इंग्लीश नाटकांनी 'एपिलॉग' म्हळ्यार उपसंहार येता. 'भरतवाक्य' तशेंच 'एपिलॉग' दोनूय नाटकाचे निमाणें येतात. इतलेंच ताचेंभितर साम्य आसा. एपिलॉग ह्या ग्रीसी उतराचो मूल अर्थ जाहीर वकृत्वाचो उत्कट बिंदू असो आसा. ह्या एपिलॉगांत कांय वेळार त्या काळचें राजकारण वा समाजवेवस्थेचेर खर टिका आसताली आनी त्या काळचे नामनेचे नट हें भाशण करताले. युरिपिडीझ हाणें ह्या एपिलॉगचो आपल्या नाटकांत सगळयांत पयलीं उपेग केलो आनी एलिझाबॅथ राणयेच्या काळांत बॅन जॉन्सन ह्या सारक्या नाटककारान एपिलॉग घालून नाटकाचे शेवट करपाची चाल सुरु केली. उपरांत बॅन जॉन्सन हाणें नाटकाचे गुणवत्तेची चर्चा आनी टिकाकारांक जाप अशें एपिलॉगाचें स्वरुप थारायलें. नाट्यवेवसायाकडेन संबंद आशिल्ले नामनेचे लेखक एपिलॉग बरोवन दिताले आनी प्रकाशक तांचेकडल्यान बरोवन घेताले. ही पद्दत १६६० ते १७०० ह्या काळामेरेन चलली आनी उपरांत बंदी पडली.
कों. वि. सं. मं.
पूरक नोंदः नाटक, नांदी.
भरती-सुकतीः
चंद्र, सूर्य आनी धर्तरेक लागीं आशिल्ले हेर गिरे नखेत्रां हांच्या गुरुत्वाकर्शणाच्या परिणामांक लागून धर्तरेवयल्या खूब व्हड जलसंचयांतलो (दर्यांतलो) उदकाचो थर चडटा-देंवता, हे प्रक्रियेक भरती-सुकती अशें म्हण्टात. सादारणपणान पुराय धर्तरेचेर दिसाक दोन खेपे भरती आनी दोन खेपे सुकती येता. एक, चंद्राच्या मुखार येवपी धर्तरेच्या भागाचेर आनी दुसरी, चंद्राचे आड वटेन आशिल्ल्या धर्तरेच्या भागाचेर. भरतेउपरांत सुकती आनी सुकती उपरांत परत भरती आशें हें चक्र चालूच आसता. चंद्र सदांच एक दीस ५२ मिनटां उसरां उदेता. हाका लागून सुकते-भरतेचो आवर्तन काळ सादारणपणान २४ वरं ५२ मिनटांचो आसता.
एके भरतेउपरांत दुसरी भरती सादारणपणान १२ वरां २६ मिनटांनी येता. सुकतेकूय होच नेम लागू पडटा. दर दिसा भरतेचे उंचायेत आनी सुकतेचे देंवतेंक फरक जाणवता. उमाशेक वा पुनवेक येवपी भरती ही शुक्ल ला कृष्ण पक्षांतले अश्टमीक येवपी भरतेपरस व्हड आसता. दर्याचे खोलायेप्रमाणूय हो भेद जाणवता. तशेंच जलसंचयाच्या विस्ताराच्या मानाप्रमाण गुरुत्वाकर्शणाच्या परिणामांत फरक दिश्टी पडटात. ह्या कारणांक लागून तळ्यासारकिल्या ल्हान जलसंचयाच्या पांवड्यात जावपी बदल साप अल्प आसतात आनी तेखातीर ते दिश्टी पडनात.
भरतेचे सादारणपणान तीन प्रकार आसातः अर्दो-दिसाळो, दिसाळो आनी संमिश्र. अर्दो दिसाळो ह्या प्रकारांत दर दिसा दोन खेपे भरती आनी दोन खेपे सुकती येता. ह्यो दोनूय भरत्यो आनी सुकत्यो सादारणपणान सारकेच उंचायेच्यो आसतात. दिसाळ्या प्रकारांत दर दिसा एकूच भरती आनी एकूच सुकती येता. संमिश्र पद्दतिच्या प्रकारांत अर्दो-दिसाळो आनी दिसाळो हे दोनूय प्रकार जाणवतात. हातूंतल्या दोन भरत्यांची उंचाय सारकी आसना.
भरते वेळार उदकाच्या थराची उंचाय आनी सुकते वेळार उदकाच्या थराची उंचाय हातूंतल्या भेदाक 'भरतेची अभिशीम' (Range of tide) अशें म्हण्टात. हातूंत दिसानदिस बदल जायत आसतात. सादारणपणान चंद्रीम उदेता तेन्ना भरती येवपाक सुरवात जाता. सुमार ६ वरांमेरेन भरतेचें उदक चडत रावता. बरती येवन जेन्ना उदक थारता त्या खिणाक 'समा' (Spring tide) अशें म्हण्टात. तशेंच सुकतेचे उण्यांत उणे उंचायेक 'निखार' (heap tide) अशें म्हण्टात. समा आनी निखार हांचेमदलो वेळ सादारणपणान ६ वरां १२ मिनटांचो आसता.
भरती-सुकती हो एक थरावीक काळाउपरांत परत परत घडपी प्रकार आसून, तो चंद्रीम, सूर्य आनी धर्तरेक लागीं आशिल्ले हेर गिरे आनी नखेत्रां, तशेंच उदकाची खोलाय, तापमान आनी घनताय हांचेर आदारिल्लो आसा. पूण हे घडणूके फाटल्यान चंद्रीम होच चड प्रभावी थरता. न्युटन हाच्या गुरुत्वाकर्शणाच्या सिध्दांताप्रमाण धर्तरेच्या दर एका कणाचेर चंद्रीमाचो परिणाम जावन तो कण चंद्रीमाकडेन ओडटा. ह्या सिध्दांताप्रमाण संवसारांतलो दर एक कण दुस-या वस्तूकणाक आपलेकडेन खेंचता. हाची प्रेरणा वस्तुकणांच्या वस्तुमानांच्या गुणाकाराच्या
