उपेग करपाचो वावर १९५७ त खाण आनी खनिजां कायद्यावरवीं जाता. कोळसो, लोखण, बॉक्सायट, मायका, क्रॉमायट, बायरायट, डोलोमायट, चुन्याखडी हीं भारतांत सांपडपीं मुखेल खनीजां. फातरी कोळसो हें भारतांत चड प्रमाणांत सांपडपी खनीज. सद्या कोळसो उत्पादनांत भारताचो संवसारांत पांचवो आंकडो लागता. अस्तंत बंगाल, बिहार, ओरिसा, मध्य प्रदेश आनी महाराष्ट्रांत ते चड प्रमाणांत सांपडटा. बॉक्सायटाचेय सांठे खूब प्रमाणांत आसून, आंध्र प्रदेश, बिहार, गोंय, गुजरात, जम्मू-काश्मीर, कर्नाटक, केरळमध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, ओरिसा, राजस्थान, तमिळनाडू आनी उत्तर प्रदेश राज्यांनी ते चड प्रमाणांत सांपडटात. क्रॉमायटचे सांठे आंध्र प्रदेश, बिहार, कर्नाटक, महाराष्ट्र, मणिपूर, ओरिसा आनी तमिळनाडू राज्यांनी मेळटात. तर तांब्याचे सांठे बिहार, मध्य प्रदेश आनी राजस्थांनात कांय प्रमाणांत मेळटात. संवसारांतल्या लोखणाच्या वट्ट सांठ्यांचलो सुमार २५% सांठो भारतांत आसा. बिहार, ओरिसा, मध्य प्रदेश, महाराश्ट्र, गोंय आनी कर्नाटक राज्यांत लोखणाचे सांठे चड प्रमाणांत सांपडटात. पोलाद उत्पादनाखातीर मँगनीजाचो वापर करपांत भारताचो संवसारांत दुसरो आंकडो लागता. आंध्र प्रदेश, गोंय, गुजरात, कर्नाटक, मध्य प्रदेश, तमिळनाडू, बिहार, ओरिसा राज्यांनी ताचे सांठे सांपडटात. भांगर, जिप्सम, ग्राफायट, शिशें, जस्त, निकेल, फोस्फेट, मँग्नीसायड हांचेय सांठे भारतांत कांय प्रमाणांत मेळटात.
भारत स्वतं६ जाल्याउपरांत सुमार १९५६ त दुसरे पंच वर्सुकी येवजणेंत उद्देग्धेद्यांचेर भर दिल्ल्यान भारतांत उद्देगीकरणाचें नवें पर्व सुरु जालें. कांय वर्सांभितरुच उद्देगीक क्षेत्रांत नेटान वाड जाल. १९९१ त नवे येवजणे प्रमाण भारत सरकारान खाजगी आनी परकीय कंपन्यांक नवे उद्देग सुरु करपाक मान्यताय दिल्ल्यान, तशेंच भोवराश्ट्रीय भांडवल गुंतवणुकेक प्रोत्साहन दिल्ल्यान देशांत उद्देगीक क्रांती घडून आयली. सद्या उद्देगीक उत्पादनांत विविधता, गुणवत्ता आनी परिंणामात्मक नदरेन खूब सुदारणा जाल्या. तेच प्रमाण कांय गरजू आनी भांडवली वस्तूंत भारत आत्मनिर्भरीत आसा. खणउद्देग, शिंपणावळ, वीज, रसायनां, येरादारी आनी संचारण सारकिल्ल्या क्षेत्रांत स्वंयपूर्ण येवची म्हूण देशी आवतांचो व्हडा प्रमाणांत उपेग जाता. पोलाद, कपडो, शिमीट, जूट, साकर हे भारतांतले मुखेल उद्देग. पब्लीक सेक्टर स्टिल प्लांट (मध्य प्रदेश), दुर्गापूर स्टिल प्लांट (अस्तंत बंगाल), रोअरकेला स्टिल प्लांट (ओरिसा), बोकारो स्टिल प्लांट (बिहार), सालेम स्टिल प्लांट (तमिळनाडू) हे पोलाद तयार करपी भारतांतले मुखेल कारखाने. कपडो उद्देग हो भारतांतलो सगळ्यांत व्हडलो उद्देग. १९५१ त भारतांत फकत ३७८ कापड गिरणी आशिल्ल्यो. पूण १९९० मेरेन तांचो आंकडो १,०५१ मेरेन पावला. मुंबय, अहमदाबाद, सोलापूर आनी नागपूर हांगा तो उद्देग नेटान चलता. भारतांत तयार जावपी कपड्यांतल्या सुमार २५% कपड्याची निर्यात जाता. साकर उत्पादनांत भारताचो चवथो क्रम लागता. हातमाग, ताग, कागद, सारें, अभियांत्रिकी, वाहनां आनी तांचे मेकळे भाग, शाबू, चामड्याच्यो वस्तू, रसायनां, फार्मास्युटिकल्स, पेट्रोकेमिकल्स हे देशांतले हेर म्हत्वाचे उद्देग. फांतरी केळसो, खनीज तेल, वीज आनी अणुशक्ती ह्या वेगवेगळ्या शक्तिसाधनांचो शेतकी वेवसाय, उद्देग धंदे आनी सेवाक्षेत्रांत काम करपी कामगारांनी उत्पादकता वाडोवपाक उपेग जाता. फातरी कोळसो रांदपाखातीर, रेल्वे येरादारी, लोखण आनी पोलाद उत्पादनांत वापरतात. नागरी आनी लश्करी गरजो भागोवपाक खनीज तेलाचो खूब उपेग जाता. देशांत अणुशक्तिचो उपेग शक्तीचें सादन म्हूम जावपाक लागला. तारापूरचें ४२० मेवॉ शक्तीचें पयलें अणुविद्युत केंद्र ऑक्टोबर १९६९ सावन ऊर्जा निर्मिती करपाक लागलें. राजस्थान राज्यांतलें केटो, तमिळनाडू राज्यांतलें कल्पकम् आनी उत्तर प्रदेशांतलें मरोरा हांगा अणुविद्युतकेंद्रा बांदल्यात. वीजनिर्मितीखातीर उदकाशक्तिचो वापर पुराय देशबर खूब प्रमाणांत जाता.
संवसारांतल्या चडशा सगळ्या देशांकडेन भारताचे वेपारी संबंद आसात. भारतांतल्यान १९० परकीय राश्ट्रांक सुमार ७,५०० वस्तुंची निर्यात जाता, जाल्यार १४० परकीय राश्ट्रांकडच्यान सुमार ६,००० वस्तुंची आयात जाता. १९९२-९३ वर्सा १,१७,०६३ कोटी रुपया मोलाच्या वस्तुंची निर्यात जाल्ली जाल्यार १९९३-९४ वर्सा १,४२,३५३ कोटी रुपया मोलाच्या वस्तुंची निर्यात जाल्ली. निर्यात जावपी वस्तूंत
