रत्नां, अलंकार, तयार कपडे, चामड्याच्यो वस्तू, च्या, कॉफी, लोखण, खनीज, रसायनां, सुती कपडे, तागाच्यो वेगवेगळ्यो वस्तू, गालीचे, काजू बियो आनी मसाल्यांचो आस्पाव जाता. पेट्रोल आनी पेट्रोल उत्पादना, मशीनां, वाहनांचे मेकळे भाग, खाद्य तेल, जैविक आनी अजैविक रसायनां, गंव आनी इलेक्ट्रोनिक वस्तुंची आयात जाता. ओ ई सी डी (O E C D) देशांच्या म्हणजे अमेरिका, कॅनडा, ई ई सी देश, ऑस्टेलीया आनी जपान ह्या देशांकडल्यान मुखेलपणान आयात जाता.
येरादारी आनी संचारणः रेल्वेमार्ग, रस्ते, उदका येरादारी आनी हवाईमार्ग हांचो भारतांत खूब विकास जाल्लो आसा. सामान तशेंच लोकांक हाडपा-व्हरपाचे नदरेन भारतांत रेल्वेमार्ग चड म्हत्वाचो थरला. भारतांत पयलो लोहमार्ग १८५३ त सुरु जावन तो मुंबय ते ठाणे शाराक जोडिल्लो आनी ताची लांबाय ३४ किमी. आशिल्ली. भारतांत रेल्वेमार्ग सुरु करपाचें श्रेय इंग्लंडांत थापणूक जाल्ल्या 'ईस्ट इंडियन रेल्वे कंपनी' आनी ग्रेट इंडियन पेनिन्सुलर रेल्वे कंपनीक वता. पयल्या म्हाझुजाच्या काळामेरेन लोहमार्गाची नेटान वाड जाली. सुरवेक रेल्वे खाजगी कंपनी आनी भारतीय संस्थानिकांच्या मालकिच्यो आशिल्ल्यो. स्वातंत्र्योत्तर काळांत देशांतल्या सगळ्या रेल्वेचें राश्ट्रीयकरण जालें. सद्या सबंद भारतांत रेल्वे मार्गांचे जाळें पातळिल्लें आसून सुमार ७,१०० रेल्वे स्थानकां आनी ६२,४८६ किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग आसात. भारतीय रेल्वेसेवेचो आशिया खंडांत पयलो तर संवसारांत चवथो क्रम लागता. वट्ट रेल्वे ट्रेकांतल्या सुमार २५% ट्रेकांचें विद्युतिकरण जाल्लें आसा. केंद्रीय रेल्वेमंत्री, राज्य रेल्वेमंत्री आनी रेल्वे मंडळ हांच्या मार्गदर्शमाखाला भारतीय रेल्वे वेवस्था णव क्षेत्रविभागांनी विभागल्या. दर एका क्षेत्रविभागाचेर जनरल मॅनेजर प्रमूख आसून, त्या क्षेत्रविभागांतलो सगळो वेव्हार ताचे देखरेखीखाला चलता.
१९९१ मेरेन देशांत सुमार २०.३७ लाख किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले. पंच वर्सुकी येवजणेत राश्ट्रीय, राज्य आनी गांवगिऱ्या वाठारांतले रस्ते वाडोवपाचेर तशेंच सुदारणेचेर भर दिल्लो. ते येवजणेंत रस्ते बांदपाखातीर ६१७९.७५ कोटी रुपया खर्च केल्ले. भारतांतले रस्ते चार वाट्यांनी विभागल्यात ते अशेः राश्ट्रीय महामार्ग, राज्य महामार्ग, जिल्होमार्ग आनी गांवांतले रस्ते. राश्ट्रीय महामार्ग देशांतलो मुखेल मार्ग आसून तो वेगवेगळ्या राज्यांक वा केंद्रशासीत प्रदेशांक जोडटा. राश्ट्रीय महामार्गाची लांबाय सुमार ३४,०५८ किमी. आसा. राज्यांतले महामार्ग राश्ट्रीय मार्गाक जोडल्यात जाल्यार जिल्हो आनी गांवांतले मार्ग राज्यमार्गाक जोडल्यात. अशे तरेन देशांतल्या सगळ्या वाठारांनी रस्त्यांचें जाळें पातळावपाचें काम बेस बरें जाला. भारतांतली उदका येरादारी न्हंयांतल्यान आनी दर्यांतल्यान जाता. भारताच्या चारुय कोनशांनी साबार न्हंयो आसून, त्यो रुंद, खोल आनी लांब आशिल्ल्यान तांचो उदकायेरादारी खातीर उपेग जाता. सद्या सबंद देशांत सुमार १४,५०० किमी. लांबायेचे न्हंय मार्ग आसात. पूण यंत्रशक्तिच्या आदारान न्हंयेतल्यान जावपी येरादारीक उपेगी अशी जलमार्गाची लांबाय फकत ३,७०० किमी. गंगा, ब्रह्मपुत्रा आनी तांचे फांटे, गोदावरी, कृष्णा, महानदी, नर्मदा, तापी तांचे कालवे आनी तांचे फांटे, केरळचे कालवे, तमिळनाडू आनी आंध्र प्रदेशांतले कालवे. गोंयच्यो मांडवी आनी जुवारी न्हंयो, हातुंतल्यान देशाअंतर्गत उदका येरादारी चलता. देशाचो आंतरराश्ट्रीय वेपार मुखेलपणान म्हासागरी मार्गांतल्यानूच जाता. वेपारी जहाजांचो उपेग करचेखातीर विकसनशील देशांभितर भारताचो पयलो जाल्यार संवसारांत पंदरावो क्रम लागता. सद्या भारतांत ५६ जहाज कंपनी आसून, तातुंतली 'शिपींग कॉर्पोरेशम ऑफ इंडिया' ही सरकारी मालकेची आसा. जाल्यार हेर खाजगी कंपन्यो आसात. देशांत मुखेल ११ बंदरां आसात. तातुंतली मुंबय, कांडला, मुरगांव, नवें मंगळूर आनी कोचीन हीं अस्तंत दर्यादेगेर आसात. जाल्यार कलकत्ता, मद्रास, विशाखापटनम्, प्रदीप, तुतीकोरीन आनी हल्डिया हीं उदेंत दर्यादेगेर आशिल्लीं मुखेल बंदरां. मुंबय हालिच्या तेंपार उबारिल्लें 'नव सेना' हें भारतांतलें सगळ्यांत व्हडलें आधुनिक बंदर. देशाचो व्हड आवांठ आशिल्ल्यान हवाई येरादारी देशाचे राखणेखातीर तशेंच उद्देग आनी वेपारी नदरेन खूब म्हत्वाची थरता. भारतांत पयलें विमान उड्डाण १९११ त जालें. त्या वर्सा अलाहाबाद ते नैनीताल मेरेन विमानांतल्यान टपाल सेवा सुरु जाली. १९२७ त मुलखी खातें अस्तित्वांत आयलें. ताचे देखरेखीखाल मुलकी विमानतळ बांदले आनी व्हड व्हड शारांनी विमान उड्डाण मंडळांची स्थापणूक केली. १९२५ त भारत-इंग्लंड देशांभितर नेमान हवाई येरादारी सुरु जाली. १९३२ 'टाटा एअरवेज लिमीटेड' कंपनी देशाभितल्ली हवाई येरादारी सुरु केली. भारत स्वतंत्र जाल्या उपरांत देआशंत हवाई येरादारी करपी साबार कंपन्यो अस्तित्वांत आशिल्ल्यो. पूण १९५३ त भारत सरकारान हवाई येरादारीचें राश्ट्रीयकरण केलें. सद्या भारतीय हवाई येरादारी तीन वाट्यांनी| क्षेत्रविभाग | मुखेल कार्यालय | मार्गाची लांबाय (किमी.) |
|---|---|---|
| १) केंद्रिय | मुंबय | ७,०७६ |
| २) उदेंती | कलकत्ता | ४,३०३ |
| ३) उत्तरीय | नवी दिल्ली | १०,९९५ |
| ४) ईशान्य | गोरखपूर | ५,१३१ |
| ५) उत्तरीय सराद | मालीगांव(गुवाहाटी) | ३,८५८ |
| ६) दक्षिणीय | मद्रास | ७,००९ |
| ७) दक्षिण-मध्य | सिकंदराबाद | ७,२१८ |
| ८) आग्नेयी | कलकत्ता | ७,१७१ |
| ९) अस्तंती | मुंबय(चर्चगेट) | ९,७३५ |
