Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/459

From Wikisource
This page has not been proofread.

भूताना आड झूज उबारलें. ह्या झुजांत भूतानाक हारोवन १८६५त सिंचुला हांगा दोगांय भितर कबलात जालीं. हे कबलातीवरवीं भूतानांत फुकट वेपार करपाचे अधिकार ब्रिटिशांक मेळ्ळे. हिंदुस्थानाच्या प्रदेशांत भूतानान घुरयो घालच्यो न्हय म्हणून ह्रिटिशांनी भूतानाक दर वर्सा रु.५०,००० दिवपाचें मान्य केलें. जिग्मे नामग्याल हो १८७०त बूतानाचो सत्तधीश जालो. १७ डिसेंबर १९०७त भूतानाच्या देवराजाक मरण आयलें आनी युजेन हो भूतानाचे गादयेर आयलो. तेन्ना सावन हांगा वंशपरंपरेन राजसत्ता सुरु जाली. ८ जानेवारी १९१० दिसा ब्रिटिशांची भूतानाकडेन नवी कबलात जावन, हे कबलातीवरवीं भूतानान आपले सगळे परकी संबंद ब्रिटिशांच्या सल्ल्यान थारावचे अशें मान्या केलें आनी ब्रिटिशांनी भूतानाचे राज्यवेवस्थेंत कसलींच आडमेळीं हाडचेनात अशें मान्य केलें.

भारत स्वतंत्र जाले उपरांत, एप्रिल १९४८त भूतानान आपलें एक शिश्टमंडळ भारतांत धाडून ८ ऑगस्ट १९४९त भारत आनी भूतान हांचेमदीं कबलात केली. हे कबलातीवरवीं भूतानाचे आग्नेयेकडचो देवणागिरी प्रदेश भारतान भूतानाक परत दिलो आनी वर्सुकी ५ लाख रुपयांची रक्कम १० लाखां मेरेन वाडयली. परकी संबंदांविशीं भारताचो सल्लो घेवपाचें भूतानान मान्य केलें. १९५२ वर्सा जिग्ने दोरजी वांगचूक हो भूतानाचे गादयेर आयलो. हाची सत्ता आशिल्ली तेन्ना भूतानांत १९५३ वर्सा राश्ट्रीय विधानसभा, १९६५त शाही सल्लागार परिशद आनी मे १९६८ त देशाच्या पयल्या मंत्रीमंडळाची स्थापणूक जाली. हाका लागून जिग्मे दोरजी हाका आधुनिक भूतानाचो शिल्पकार मानतात.

चीनान १९५९त तिबेट घेतिल्ल्यान सुमार ४,००० तिबेटी निर्वासितांनी भूतानांत आलाशिरो घेतिल्लो. १९७९त भूतानाचे राश्ट्रीय विधानसभेंत एक आदेश काडून तिबेटी निर्वासितांनी त्या वर्सा भितर एक तर भूतानी नागरीक जावंचे वा तिबेटाक परत वचचें अशें जाहीर केलें. त्या वर्सा ऑक्टोबरांत भारत सरकारान भूतानांतल्या तिबेटी निर्वासितांक भारतांत आलाशिरो दिवपाचें न्हयकारलें. अखेरेक जुलय १९८०त चडशा तिबेटी लोकांक भूतानाचे नागरीक जावंचे पडले.

भूतानांत निरंकूश राजेशाय (autocratic)आसा. ती वंशपरंपरेन चलत आयिल्ली आसा. आधुनिक शसन आनी प्रशासनाचे कसलेच नेम हांगा लागू जायनात. राजाक पालव दिवपाक हांगा शाही सल्लागार परिशद(Royal advisery council), मंत्रीमंडळ, राश्ट्रीय विधानसभा आनी देशांतले सुमार ६,००० लामांचे मुखेली असो सगळ्यांचो शासनांत आनी प्रशासनांत आस्पाव जाता. राश्ट्रीय विधानसभेचो तेंप तीन वर्सांचो आसता. हातूंत १५० वांगडी आसतात. तातूंतले १०१ लोकांनी वेंचून काडिल्ले आसतात आनी १० सुवाती धर्मीक संस्थांच्या प्रतिनिधीक राखुन दवरिल्ल्यो आसतात.उरिल्ल्या वांगड्यांमदीं शासकीय अधिकारी, मंत्री आनी शाही सल्लागार परिशदेच्या वांगड्यांचो आस्पाव आसा.कायदे करप, राजकीय आनी संविधानात्मक गजालींचेर सल्ले दिवप आनी हेर कामां विधानसभा करता. मंत्रीमंडळ आनी शाही सल्लागार परिशद विधानसभेक जापसालदार आसतात. एका वर्साक विधानसभेचीं दोन अधिवेशनां भरतात.