मंत्ररामायणः एक गौण रामायण. रामायण हें वेदमूलक आसा, हें सांगप हो ह्या रामायणाचो मुखेल हेत आसा. नीलकंठ हो ह्या रामायणाचो कर्तो. ह्या रामायणाचो पाठ करचेपयलीं भक्त एक श्लोक म्हण्टा. रामायणाचे सुरवातेक हो श्लोक आसा तो असो-
वेदवेद्ये परे पुंसि जाते दशरथात्मजे –
वेदःप्राचेतसादासीत् साक्षाद् रामायणात्मना------
अर्थ- वेदवेद्य आनी नर श्रेश्ठ दशरथाचो पूत रामचंद्र प्रकट जालो, त्याच वेळार वेदूय प्राचेतसा कडल्यान रामायण रुपान प्रकट जालो.
नीलकंठान मंत्ररामायणांत कांय वैजिक मंत्र दिल्यात, तातूंत पुराय रामकथा येता, अशें ताणें दाखयलां. ह्या रामायणाच्या पयल्या श्लोकांत रामायणाच्या गायत्रीस्वरुपाचो उल्लेख केला.
मंत्रा,नारो रामः अठराव्या शतमानांतलो पेशवे दरबारांतलो एक गोंयकार मंत्री. त्याच्या बापायचें नांव राम शेणवी रेगे. तो मूळ गोंयचो, पूण उपरांत कोकणांत कोचरे गांवांत ताचें वास्तव आशिल्लें. फुडें बापायक मरण येतकच ताचेर संवसाराचो भार पडलो. तेन्ना ताणें जीव दिवपाचो विचार केलो. ताचे आदीं तो कुलदेशीच्या कवळेच्या शांतादुर्गेच्या दर्शनाक गेलो. थंय ताका देवीन दृश्टांत दिल्ल्यान ताणें आत्मघाताचो विचार सोडून दिलो, अशें ताणें आपल्या चरित्रांत बरोवन दवरलां, फुडें तो नशीब काडूंन साताऱ्याक गेलो. ताराबाय आनी शाहू हांच्या झगड्यांत ताणें शाहूचो पक्ष घेतलो. १७१०त शाहून ताका आपल्या प्रधानमंडळांत मंत्र्याच्या जाग्यार घेतलो. बाळाजी विश्र्वनाथ आनी बाजीराव हाचे कारकिर्दींत नारो राम मंत्री आशिल्लो. पुण्यांतल्या सदाशीव पेठेंत ताचो वाडो आशिल्लो. १७२०त तो गोंयांत आयलो आनी ताणें कवळ्या शांतादुर्गेचें देवूळ बांदलें, अगरशाळा बांदली, १७३८त अंत्रूज वाठार सौदेंकाराकडल्यान मराठ्यांनी घेतलो तेन्ना कवळें गांव बाजीरावाकडल्यान देवीक इनाम म्हूण दिवपाची ताणें वेवस्था करुन घेतली. उपरांत सौदेंकार आनी पेशवे हांचेमदीं जो तह जालो तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.
मंत्री, माधवः चवदाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत गोंयचेर राज्य करपी एक विजयनगराचो सरदार. माधव मंत्री हो काश्मिरी ब्राह्मण आशिल्लो अशें शणैं गोंयबाब म्हण्टा. ताचें गोत्र आंगिरस.
चवदाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दासावन चडशा कोंकण प्रदेशाचेर बहामनी सुलतानांचो शेक चलतालो. कोंकण आनी भोंवतणच्या हेर प्रदेशांवयल्यान विजयनगर आनी गुलबर्ग हांचेभितर सदांच झगडीं जातालीं. पूण १३६७ ते १३७७ मेरेन तांच्यांत शांतताय निर्माण जाली. १३७८त विजयनगराचो राजा बुक्का पयलो हाणें बनवासी आनी भोंवतणच्या जिल्ह्यांचो कारभार माधव मंत्र्याकडेन सोंपयलो. ह्याच तेंपार सुलतान मुजाहीदाक मरण आयले उपरांत बहामनी दरबारांत राजगादयेवयल्यान तंग वातावरण निर्माण जाल्लें. हे परिस्थितीचो फायदो घेवन माधव मंत्र्यान कोंकणाचेर घुरी घालपाचें थरयलें. कोंकणाचेर घुरी घालपाखातीर ताणें आदींच तयारी करुन दवरिल्ली अशें कांय इतिहासकार म्हण्टात. कोंकण घेवपाखातीर ताणें केनरा हांगा आपलो तळ उबारिल्लो. उपरांत काळी न्हंय हुंपून ताणें गोंयचेर घुरी घाली.
गोंयांत माधव मंत्री आनी बहामनी सैन्याभितरली ही लडाय सोडियगोंबी सुवातेर जाल्ली. गोंय घतल्या उपरांत ताणें दिवाडे जुंव्याचेर शेक गाजयतल्या तुरुष्कांक जिवेशीं मारुन तांणी विध्वंस केल्ल्या सप्तकोटेश्र्वराच्या लिंगाची प्रतिश्ठापना केली. बुक्का राजाच्या काळांत माधव मंत्र्यान गोंय हातासलें अशें चडशा इतिहासकारांचें एकमत आसा. पूण अमुकूच खंयच्या वर्सा ताणें गोंय घेतलें हे विशीं कांय जाणकारांमदीं मतभेद आसात. डॉ.जी.वी.गुणेच्या मतान १३८०त, जेराल्ड पेरैराच्या मतान १३३९त जाल्यार शणैं गोंयबाब हे वर्स १६६१ मानतात.
गोंय घेवच्या वेळार विजयनगर आनी कोंकणांतल्या बहामनी सैन्याभितर व्हड झूज जाल्लें अशें गुणेन(Goa Gazeteer) म्हळां. माधव मंत्र्याच्या सैन्यांतल्या तिम्माप्पा नांवाच्या सरदारान ह्या झुजांत आपलें कसब दाखोवन व्हड पराक्रम गाजयल्लो. कोंकण घेता आसतना माधव मंत्र्यान चांदरच्या कदंबाचेरुय हार घाली अशें म्हण्टात. गोंय आनी कोंकण प्रदेश विजयनगर राज्याक जोडल्या उपरांत माधव मंत्र्यान गोवापुरी ही अरागागुट्टी राज्याची राजधानी केली. १३८९त एका कोरांतिल्ल्या पातरांत माधव मंत्र्याक गोवापुराधीश अशें म्हळां.
माधव मंत्र्याविशीं सांपडिल्ल्या पुराव्यावयल्यान तो एक निखटो राजकारभारी आशिल्लो. सुमार पन्नास वर्सांमेरेन ताणें कोंकणाचेर शेक गाजयलो.
मः देवनागरी वर्णमाळेतलें पंचविसावें व्यंजन आनी प वर्गांतलो पांचवो वर्ण. ह्या वर्णाच्यो चार अवस्था आसून, पयली अवस्था अशोकाच्या गिरनार हांगाच्या लेखांत, दुसरी महाक्षत्रप शोडास( सनपयलीं सुमार पयलें शतक ) हाच्या वेळावयल्या मथुरा हांगाच्या जैन लेखांत, तिसरी समुद्रगुप्ताच्या अलाहाबाद हांगाच्या स्तंभाचेर आनी चवथी यशोधर्मा राजाच्या वेळावयल्या(इ.स.532) मंदसोर लेखांत मेळटा.
