हांगा सगळ्यांत पोरनें आनी नामनेचें अमेरिकन कॉलेज (स्थापना-1881) हें महाविद्यालय आसा. हांगा मदुराई-कामराज विदयापीठ आसा. जाका शारांतलीं सुमार 25 महाविद्यालयां संलग्न आसात. जानेवारी 1981त हांगा पयली संवसारीक तमिळ परिशद भरिल्ली.
मदुराईंतल्यो खडयाच्यो मुदयो आनी नक्षिकाम केल्ल्या कांकणांची नामना आसा. - कों. वि. सं. मं.
मद्यपान :
(पळेयात सोरो).
मद्रास (चेन्नई) :
भारताच्या तमिळनाडू राज्याची राजधानि आनी देशांतल्या कोरोमंडल दर्यादेगेवयलें एक म्हत्वाचें कृत्रिम बंदर. लोकसंख्या : 37,95,028 (1991). क्षेत्रफळ 174चौ. किमी. मद्रास शार रेल्वे, रस्ते आनी हवाई मार्गांवरवीं देशांतल्या हेर भागांक जोडिल्लें आसा. भारतांतल्यान आग्नेय आशियांत वचपी आंतरराश्ट्रीय हवाईमार्ग मद्रासवयल्यान वता. दक्षिण भारतांतले उद्येगीक आनी सांस्कृतिक नदरेनय मद्रासाक खूब म्हत्व आसा.
हें शार बंगालच्या उपसागरा लागसारच्या दर्यादेगेवयल्या वाठारांत सादारण 17 किमी. लांब आनी 3.5 ते 7 किमी. रूंद अशे पट्टेंत समुद्रसपाटेचेर वसलां. शारांतल्यान कूम आनी अडयार ह्यो न्हंयो व्हांवतात. शारांतल्यान उत्तर-दक्षिण बकिंगहॅम कालवो वता. शाराचे दक्षिणेक सेंट टॉमस मौंट ही दोंगुल्ली आसा.
मद्रास शाराची स्थापणूक 1639त जाल्ली आसली, तरी शारांतल्या मैलापूरसारक्या कांय भागांचो इतिहास खूब पोरनो आसा. तिरुक्कुरळ हो तमिळ काव्यग्रंथ तिरुवव्ळुवर (सुमार पयलें शतमान) हाणें मैलापूर हांगा रचलो, असो समज आसा. मैलापूर हांगाचें कपालीश्र्वर देवूळ सादारण बाराशें वर्सांपयलींचें आसतलें, अशें एक मत आसा. ट्रिप्लीकेन भागांतलें पार्थसारथी मंदिर आनी मैलापूरचे दक्षिणेक 5किमी. अंतराचेर आशिल्लें तिरुवनमियूर हींय पोरनीं आसात. आतां उदकासकयल गेल्ल्या पोरन्या मैलापूर वाठारांत किरिस्तावांची वसणूक आशिल्ली आनी थंय एक इगर्जय आशिल्ली. तेराव्या शेंकडयाचे अखेरेक मार्को पोलो हांगा येवन गेल्लो. पुर्युगीज हांगा 1522 त येतकच तांणी हांगाचें पोरनें चॅपेल परत बांदून काडलें आनी एक ल्हानशीच इगर्जय बांदली. हीच इगर्ज फुडें ‘सेंट टॉमे कॅथीड्रल’ ह्या नांवान नामनेक पावली.
ह्या वाठारांत तयार जावपी तलम सुती वस्त्रांक लागून सतराव्या शेंकडयांत ब्रिटीश वेपारी हांगा आयले. डे आनी अँड्रू गोगॅन हांणी मार्च 1640 त हांगा एक किल्लो बांदलो. ह्या किल्ल्याचें नांव ‘फोर्ट सेंट जॉर्ज’ अशें दवरलें. एका वर्साभीतरूच किल्ल्या लागसार सुमार 300 ते 400 कोश्टी कुटुंबां रावपाक आयलीं. फोर्ट सेंट जॉर्ज 1641 त कोरोमंडल दर्यादेगेवयल्या ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीचें मुखेल ठाणें जालें. फ्रेंचांनी 1672 त ट्रिप्लिकेन ह्या शाराच्या वाठारांत ल्हान किल्लो बांदलो. दोनूच वर्सांत फ्रेंचांनी तांकां धांवडायले. औरंगजेबान 1687 ताचेर घुरी घाली आनी ताचो सरदार दाऊदखान हाणें 1702 त नाकेबंदी केली. मराठयांची भिरांत जाणवल्ल्यान 1746 त फ्रेंचांनी तो जिखलो. सेगीत तीन वर्सां फ्रेंचांनी फेर्ट सेंट जॉर्ज आपल्या ताब्यांत दवरलो. फुडें एके कबलातीवरवीं तो 1749 त फ्रेचांनी परत ब्रिटिशांकडे सोंपयलो.
कंपनीकडे सुरवेक किल्लो आनी ब्लॅकटाउन (जॉर्जटाउन) हांचोय ताबो आशिल्लो. रेग्युलेटिंग अँक्ट 1773 त चालीक लागतकच ब्रिटिशांनी आपली राजधानी कलकत्त्याक व्हेली. मद्रास त्याच नांवाच्या इलाख्याचें मुखेल ठाणें जालें. स्वातंत्र्याउपतांत मद्रास प्रांताची आनी भाशिक प्रांत पुनर्रचणुके उपरांत मद्रास (सध्याची तमिळनाडू) राज्याची हीच राजधानी उरली.
सुरवेक सावन मद्रासाक वेपारी म्हत्व आशिल्लें. पूण 1833 त ईस्ट इंडिया कंपनीच्यो वेपारी सवलती काडून घेतल्यो. कांय युरोपीय कुटुंबांनी हाचो लाव घेवन मद्रासांत स्वतंत्रपणान वेपार सुरू केलो. मद्रासच्या उद्देगीकरणाची बुन्याद अशेतरेन पडली. टॉमस पॅरी हाणें चामडया उद्देगाक सुरवात केली. बिन्नीन बकिगहॅम अँड कारनॅटिक मिल्स दोन भागांत (1877 आनी 1882) सुरू केल्यो. 1896 त हांगाच्या दर्यांत वणत बांदून कृत्रिम बंदर बांदलें. त्याच वेळार मद्रास दक्षिण भारतांतल्या हेर भागांक रेल्वेन जोडलें. हाका लागून मद्रासची वेपारी उदरगत जायत गेली. मद्रास चेंबर ऑफ कॉमर्स (1836), बँक ऑफ मद्रास (1843). चार्टर्ड बँक ऑफ इंडिया, ऑस्ट्रेलिया अँड चायना (1853) ह्या संस्थांक लागून मद्रासची वेपारी भरभराट जाली.
इंडियन बँक (1907), इंडियन ओव्हरसीज बँक (1937) ह्यो दोन पुराय स्वदेशी बँको स्थापन जाल्यो. बर्मा शेल कंपनीन खनिज तेल आनी पेत्रोलाची पुरवण करपाखातीर मद्रासांत तेल हाडपाक सुरवात केली. ह्याच सुमाराक साउथ इंडियन चेंबर ऑफ कॉमर्स (1909), आंध्र चेंबर ऑफ कॉमर्स (1927) हीं वेपारीमंडळां स्थापन जालीं. स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांत कितल्याशाच भारतीय आनी परदेशी कंपन्यांनी दक्षिण भारतांतलीं आपलीं कार्यालयां मद्रासांत स्थापन केलीं. मद्रासांतल्या जॉर्जटाउन आनी फ्लॉवर बझार हांगा कितलींशींच वेपारी कंपन्यांचीं कार्यालयां आसात. आर्मेनियन स्ट्रीटचेर बँको आनी इव्हनिंग बाजार रोड, नेताजी सुभाष बोस रोड, अण्णसलाई (माउंट रोड) हीं मुखेल वेपारी केंद्रां आसात. पेरियामेदू, रिपेरी हाय रोड, चायना बजार ह्यो कांय व्हडल्यो बाजारपेठो आसात. पेरांबूर (रेल्वेचे डबे), आवडी
