जाली. देशांत इंग्लीश, चिनी, अरबी, तमिळ, आनी हेर भारतीय भाशाय उलयतात. हांगाचें चडशें साहित्य इंग्लिशींत आसा. पूण हालींच्या तेंपार सरकारान मले भास विकसीत जावची म्हूण खूब येवजणो आखल्यात. आता लघुकथा, कविता तशेंच चडशें राजकीय आनी सामाजिक साहित्य मले भाशेंतल्यान निर्माण जाता.
देशांत मले, इंग्लीश, चिनी, तमिळ आनी पंजाबी ह्या भाशांतल्यान वट्ट 40 दिसाळीं उजवाडाक येतात. तातूंतल्या चिनी भाशेंतल्या दिसाळ्याचो खप सगळ्यांत चड आसा. हांचेखेरीज आठ आयतारांचीं खबरांपत्रां आनी 28 नेमाळीं उजवाडाक येतात.
स ते इकरा वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांक स वर्सांचें शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा. शिक्षणाखातीर मले, इंग्लीश, चिनी आनी तमिळ भाशा माध्यमाचो वापर करतात. पूण 1980 सावन मुळावें आनी माध्यमिक शाळांतलें मले भास हें शिक्षणाचें मुखेल माध्यम आसा. तशेंच दुय्यम गरजेची भास म्हण इंग्लिशीकूय म्हत्व आसा. सरकाराच्या वट्ट वर्सुकी अंदाजपत्रकांतलो 20% खर्च शिक्षणाचेर करता. हांगा मुळावें शिक्षण 6 वर्सांचें, माध्यमिक शिक्षण पांच वर्सांचें आनी उपरांत दोन वर्सांचो उच्च प्रमाणपत्र परिक्षेचो अभ्यासक्रम आसता. कनिश्ठ प्रमाणपत्र परिक्षेउपरांत विद्यार्थ्यांक तंत्रीक, वेवसायीक, शिक्षणिक आनी हेर प्रकारांचें शिक्षण घेवंक मेळटा.
क्वालालुंपूर, जॉर्जटाऊन, ईपो, जोहोर बार, शाह आलम, पेटलिंग हीं अस्तंत मलेशियांतलीं मुखेल शारां आसात. कोटा किनाबालू, संडकान, टाआऊ आनी कूडाट हीं साबा हांगाचीं मुखेल शारां आसात. कोटा किनबालू हें साबाचें राजधानी शार आसा. सारावाकाचें राजधानीचें शार कूचिंग आसून सिबू आनी मिरी हीं सारावाकांतलीं म्हत्वाचीं शारां आसात. - कों. वि. सं. मं.
मल्लखांब :
एक व्यायाम तसो क्रिडा प्रकार. कुस्तींतलीं खाशेलीं तासां आत्मसात करपाखातीर मल्ल एका विशिश्ट लाकडी खांब्यार कसरतीचे वेगवेगळे प्रकार करता. ताका लागून ह्या व्यायाम प्रकाराकच मल्लखांब हें नांव पडलां आसुंये. महाराष्ट्रांत ह्या क्रिडा प्रकाराक खाशेली सुवात आसा.
हो प्रकार खूब पुर्विल्लो आसून मानसोल्लासात (सुमार 1129) हाचो उल्लेख मेळटा. आर्विल्ल्या काळांत दुसऱ्या बाजीराव पेशव्याचो व्यायाम शिक्षक बाळंभट दादा देवधर हाणें हे विद्येक नवो आकार दिलो. कुस्तीकारांच्या आंगांत बळ, शिटुकसाण लवचीकपण, डावपेचांची चलाखी, आदी गुणांक उत्तेजन मेळचें ह्या हेतान बाळंभटदादान मल्लखांब्यांत वेगवेगळे कश्टांचे आनी उडयांचे प्रकार तयार केले.
मल्लखांब्याचे जायते प्रकार आसले तरी सादारणपणान मल्लखांब हो 2 ते 2 1/2 मीटार उंचायेचो, शिंशें वा सागवानी लाकडाचो आसून वयलेवटेन तो अशीर जायत वता. ताचें आंग, मान आनी बोंड अशे तीन भाग आसतात. 1) आंगः मल्लखांब्याच्या मूळाक सावन मानेमेरेन अशीर जायत वचपी हो भाग. हाचो मूळचो घेर 55 ते 60 सेंमी. मदलो 45 सेंमी. आनी मानेलागसल्लो 25 ते 30 सेंमी. आसता. 2) मानः मल्लखांब्याच्या आंगावयर 15 ते 20 सेंमी. उंचायेचो जो बारीक, अशीर जायत गेल्लो सरळ भाग आसता ताका मान म्हण्टात. ताचो घेर 15 ते 20 सेंमी. आसता. 3) बोंडः मल्लखांब्याचो सगळ्यांत वयलोभाग जो वाटकुळो आसता ताका बोंड म्हण्टात. ताची उंचाय 5 ते 7 सेंमी. आनी घेर 10 ते 15 सेंमी. आसता.
मल्लखांब्याची उंचाय जमनीवयर सावन 2 ते 2 1/2 मीटार आसता आनी जमनी पोंदा तो सुमार 1 ते 1 1/2 मी. पुरचो पडटा. हो खांबो गुळगुळीत उरचो देखून, तशेंच तो घट्ट धरूंक येवचो, निसरचो न्ही देखून एंडेल तेलाचो आनी राळेचो उपेग करतात.
मल्लखांब्याचे कसरतीचे मुखेलपणान 16 गट आसात. दर एका गटांत जायते उपप्रकार आसात.
1) अढी : मल्लखांब्याचे कसरतीचो हो मूळ प्रकार. मल्लखांब्याक वेगवेगळे तरेन धरून शरीर उपफाटें करून पोट मल्लखांबावटेन येता अशे तरेन दोनूय पायांनी मल्लखांब्याक विळखो घालप. हे क्रियेक अढी घालप अशें म्हण्टात. हे अढींतल्यान परत जमनीर उतरुपाचे अढीप्रमाण वेगवेगळे प्रकार आसात. अढयांचे वट्ट णव्वदां वयर प्रकार आसात. देखीकः सादी अढी, खांदा अढी, कानपकड अढी आदी. घोडो चलयतना पायान घोडयाक धरून दवरपाक ह्या प्रकाराचो उपेग जाता. ह्या प्रकारांत पायाचे स्नायू घट जातात.
2) तेढी : मल्लखांब वेगवेगळ्या तरांनी धरून शरीर उपफाटें करून मल्लखांब्याकडे फाट करून एके विशिशट पद्दतीन मल्लखांब्याक विळखो घालपाचे प्रक्रियेक तेढी घालप अशें म्हटात. तेढी उपरांत अढी घालून उपरांत मल्लखांब्यावयल्यान सकयल देवतात. ह्या प्रकारांत पोटांतले स्नायू, दंड आनी कुशी (काख) हांगाच्या स्नायूंक व्यायाम जाता. देखीकः सादी तेढी, बगलेची तेढी आनी एकहाती तेढी आदी.
3) बगली : मल्लखांब बगलेंत म्हळ्यार आदी काखेंत वेगवेगळ्या तरांनी धरून तेढी मारप हाका बगली म्हण्टात.
4) दसरंग : मल्लखांब्यावयल्यान उतरनासतना अढी, तेढी आनी बगली ह्या सारके प्रकार दोनय वटांनी उठून सतत करत रावप हाका दसरंग अशें म्हण्टात. दस्तरंग (दस्त म्हळ्यार कोपरामुखावयलो हात) शब्दाचो अपभ्रंश आसा. जे अढीचो वा तेढीचो दसरंग आसता तेप्रमाण ताचें नांव आसा. देखीकः सादो दसरंग, एकहाती दसरंग आदी.
