5) फिरकी : मल्लखांब्याचेर दसरंग करता आसतना हाताची आनी पायाची पकड तशीच दवरून शरीर फिरोवन एकेवटेतल्यान दुसरे वटेन वचपाचे क्रियेक फिरकी म्हण्टात. फिरक्याचे जायते प्रकार आसात.
6) सूयसूत : सूयेंत सूत जेप्रमाण घालतात ते प्रमाण हातान मल्लखांब धरून दोन हातांमदल्या जाग्यांतल्यान पाय फुडें घालून पलटी मारून पाय काडून घेवप हाका सूयसूत फिरोवप अशें म्हण्टात.
7) वेल : मल्लखांब्याक हातान वा पायान खास तरेन धरून आनी ह्यो तरा बदलत ल्हव ल्हव वयर चडत वचप हे क्रियेक वेल अशें म्हण्टात. देखीक : साधीचो वेल, मुरडीचो वेल, नकीकसाचो वेल आदी.
8) उतरती : ही वेलाचे उरफाटे पध्दतीची हालचाल आसा. देखीकः सादी उतरती, बगलीची उतरती.
9) झाप : मल्लखांब्याच्या बोंडाचेर उबे रावन वा बसून पतंगी, वेगवेगळे फरारे अशा प्रकारांतल्यान मल्लखांब्यापसून पयस वचप आनी परत मल्लखांब अढीत धरप हाका झाप उडवप अशें म्हण्टात.
10) फरारे : मल्लखांब्याचेर हातांनी वेगवेगळे तरेन धरून आनी पाय पयस घट्ट करून तोल सांबाळपाचे क्रियेक फरारे म्हण्टात. केन्ना केन्नाय मल्लखांब पायान धरून हात मेकळे सोडटात. देखीकः आकडी, गुरुपकड, बजरंग पकड आदी.
11) आसना : मल्लखांब्याच्या आंगापसून बोंडामेरेन वेगवेगळ्या प्रकारचीं आसनां वेगवेगळ्या प्रकारान करूं येतात. देखीकः पद्मासन, गरुडासन, धनुरासन, शीर्षासन, वृश्र्विकासन आदी.
12) आरोहण – उडयो : मल्लखांब्यासावन कांय अंतरामेरेन धांवन येवन वा मल्लखांब्याच्या शेजरा उबे रावन वा उडी मारून हातान धरून वा धरी नासतना पायान मल्लखांब अढीत वा तेढीत धरप हाका ‘आरोहण-उडयो’ अशें म्हण्टात. हातूंत घोडा अढी, घोडा तेढी, सुळकी अढी, गुलाट अढी आदींचो आस्पाव जाता.
13) उडयो : मल्लखांब्यावयल्यान वेगवेगळे तरेन पयस उडयो मारून जमनीचेर देवपाचे क्रियेक उडयो अशें म्हण्टात. हातूंत वेगवेगळ्या कलाटींचो आस्पाव जाता.
14) ताजवे मल्लखांब्याच्या बोंडार पोट, फाट वा शरिराचो हेर भाग तेकोवन मल्लखांब हाता-पायान धरीनासतना शरीर तोलपाचे क्रियेक ताजवे (तागडी) अशें म्हण्टात. हातूंत पोटाचो ताजवो वा फाटीचो ताजवो हे प्रकार चड चालीत आसात.
15) सलाम्यो : अढयांवरीच वेगवेगळ्या प्रकारान हातान मल्लखांब धरून, शरीर उरफाटें करून अढी मारनासतना परत जमनीर देवपाचे क्रियेक सलामी मारप अशें म्हण्टात. सलामीच्या धरपानुसार तांकां एकहाती, दुहाती, बगलीचीं अशीं नांवां आसात.
16) ह्या प्रकारांत मल्लखांब्यावयल्यान देंवपाच्या रितींचो आस्पाव जाता. मल्लखांब्यावयल्यान वेगवेगळे प्रकार करतकच देवापाचेय जायते प्रकार आसात, तातूंत चडकरून अढीचे स्थितींतल्यान कलाटी, तशेंच वेगवेगळ्या आसनांतल्यान उडी आनी कलाट अशे प्रकार आसात.
मल्लखांब्याचे वट्ट बावीस प्रकार आसात. प्रचलित आशिल्ल्या साद्या वा स्थिर मल्लखांब्याभायर हेर मुखेल प्रकार अशेः
वेताचो मल्लखांब :
शरिराचें लवचीकपण आनी संतुलन राखपाचे नदरेन वेताच्या मल्लखांब्याक खूब म्हत्व आसा. सुमार 3 ते 4मी. लांबायेचें लवचीक वेत लोखणाच्या हुकाक हुमकळायतात. हाचेर चडकरून आसनां आनी फरारे ह्या गटांतले प्रकार करप शक्य जातात. वेताजाग्यार मोठो दोर वापरूनय मल्लखांब कसरती करूंक मेळटा.
हुमकळपी मल्लखांब :
11/2 ते 2मी. उंचायेचो ल्हान आकाराचो हो मल्लखांब पाख्यासावन दोरयेन हुमकळायिल्लो आसता. ह्या मल्लखांब्याचेर चडकरून कसाचे आनी शरीर बळग्याचे प्रकार करतात. हो मल्लखांब हुमकळायिल्लो आशिल्ल्यान तो स्वताभोंवतणी तेचपरी वाटकुळ्या फेऱ्यांतय फिरता आशिल्ल्यान खेळगडयाक खाशेलो कस हातासचो पडटा.
निराधार मल्लखांब :
फकत 1 ते 1 1/2 मी. उंचायेचो हो मल्लखांब मुळांत तिरपो कापिल्लो आसता. तो जमनींत पूरनासतना पाटार, वा बाटल्यांचेर दवरिल्ल्या स्टुलार (बाटलेचो मल्लखांब) दवरतात. हाचेर चडकरून आसनां आनी फरारे ह्या गटांतले प्रकार करप जातात. मल्लखांब्याक खंयचोच आदार नाशिल्ल्यान खेळगडयाक आपलो कस पणाक लावचो पडटा. श्र्वासनियंत्रण, शरीर संतुलन ह्या सारक्या व्यायामाची कुशळटाय साद्या जाता. हातूंत बाटलेवयले, पलित्याचे, हत्यारी मल्लखांब अशे हेर कांय प्रकार प्रचलीत असात.
मल्लखांब्यावयले मनोरे :
ह्या प्रकारांत 10 ते 20 खेळगडे मल्लखांब्यार तशेंच जमनीर कमळ, देवूळ, मत्स्याकृती, गरुड, हेर आकृत्यो आदिचे मनोरे सादर करतात. ह्या मनोऱ्यांक सोबितकाये वांगडाच व्यायामाचे नदरेन खास म्हत्व आसा.
मल्लखांब्यावयले कसरतीक लागून मनशांत शरिरीक बळ, लवचीकपण, चपळकाय, तोल, साहस आदी गुणांक पोसवण मेळटा. शरिराचे स्नायू पिळदार आनी बळिश्ट जातात. तशेंच फाटीच्या कण्याकय व्यायाम मेळटा. यकृत, मूत्रपिंड, प्लीहा, आदी अवयवांची कार्यक्षमता वाडटा. कुस्तीवरीच जूडो, अँथलेटिक्स, जिम्नेस्टिक्स, घोडयाची रपेट आदी खेळांतय हो व्यायमप्रकार उपेगी पडटा.
मल्लखांब्याच्यो आंतरशालेय, जिल्हो आनी राज्य पावंडयावयल्यो सर्ती घेवप जातात. 1980-81 पसून मल्लखांब्याचे राश्ट्रीय संघटनेवतीन राश्ट्रीय पांवडयावयल्यो सर्ती घेतात. ह्या खेळांत बरी कामगिरी करपी
