मतान हे देवूळ 370 त बांदलां, जाल्यार कांय त5च्या मतान तें आठव्या शेंकड्यांत ललितादित्य राजान बांदलां. सुलतान सिकंदर बत्शिकन हाणें हें देवूळ उध्वस्त केलें.
देवळाचो आवार 67मी. लांब आनी 43मी. रुंदाचो आसून , वण्टींत भितरले वटेन होवर्यो आशिल्ल्याचें दिसता. 18मी, लांब आनी 12मी. रूदीचें हें देवूळ आसा. देवळाच्या चौकार गंगेची मूर्त आसून तिच्या एका हांतात जलपात्र आनी दुसर्या हांतांत कमळ आसा. तिच्या दोनूय वटांनी छत्रचामर घेवन दासी आसा. वमटीचेर सोबीत मूर्ती कोरांतिल्ल्यो आसात. अस्तंतेवटेन वराह, नृसिंह नी विष्णु हांची त्रिमुखी मूर्त आनी अश्टभुजा विष्णुची मूर्त आनी . हांगा जो सूर्यरथ आसा ताका स घोचे आसात. ह्या रथाचो सारथी स्वता सूर्नारायण आसा.
ह्या देवळाचे भयले वटेनचे बेमदावळीचेर ग्रीक आनी रोमन शिल्पकलेची छाप आसा.,पूण मूर्तिकामांत आनी कमानी खांब्यांचे बांदावळींत काश्मीरी वास्तूकलेची छाप दिसता. मार्तड तीर्थ नांवाच्या उदकाच्या कुंडांभितर विमला आनी कमला ह्या कुंडांक धर्मीक नदरेन खूब म्हत्व आसा. हांगा सूर्याची उपासना, श्राध्दां ही कार्या करतात. मार्तंड देवलापासून सुमार 1.5 किमी. तराचेर हीं कुंडां आसात.
-कों.वि.सं.मं.
मार्थोमाइट पंथ (चर्च)ः भारतांतलो एक खिस्ती धर्मपंथ. ह्या पंथाचें मूळ नांव मार थोमा सिरियन चर्च .इ.स.च्या पयल्या शेंकड्यांत संत थॉमस (टॉमस) हाया येसू किस्ताच्या एका शिस्यान केरळांत ,मलबर प्रदेश हांगा थॉमस खिस्ती चर्च स्थापन केली, असो पंरंपरिक विश्र्वास आसा. हे चर्चीचो बिशप सिरियांतल्यान येतालो. उपरांत इस्लामी विस्ताराक लागून हेर किरिस्तांव लोकांकडे आशिल्ले तांचे संबंद तुटले. तूण किरिस्तांव आशिल्लें पुर्तुगेज लोक भारतांत येतकच मात ह्या मलबारांतल्या किरिस्तांव लोकांचो हेर किरिस्तांवांकडलो संबंद सुरू जालो. तेन्ना गेंयचो आर्चबिशप आलेक्सो डी मिनेझीस हाणें डियंपर हांगाचे धर्मसभेंत (1599) केरळांतली सिरियन चर्च हांतूंत अस्तंती च्रचीतल्यो चालीरीती आनी उपासनेच्यो दिदती हाडून सुदारणा घडोवन हाडपाचे तशेंच रोमाकडेन प्रत्यक्ष संबंद जोडपाचे यत्न केले. ह्या नव्या चालीरितींआड थॉमस खिस्ती चर्चीच्या लोकांनी खर निशेध उक्तायलो. निमाणें केरळांतल्या क्रिस्तांव लोकांबितर फूट पडली. तांच्यांतलें दोन तृतीयांश लोक रोमाचे वटेन रावले आनी उरिल्ले लोकांली मलंकारा चर्च ही आपली वेगळी चर्च स्थापली .ही चर्च सधा सिरियन ऑर्थोडॉक्स चर्च ह्या नांवान वळखतात. हे चर्चीचो एक लेहान पंगड ब्रिटीश राजवटींत चर्च ऑफ इंग्लंड हातूंत आस्पावता.
कोट्टायम सेमिनारींतलो एक शित्क्षक अब्राहम मालपान हो मलंकारा चर्चीच्या एका पंगडाचो फुडारी जालो. ताचो पुतणयो मॅथयू अथानासियस आनी बहुसंख्य पंगडाचो वांगडी पुलिकोत जोसेफ वा पांचवो डायोनिशिअस हे एकामेकांभितर सतेखातीर झगडटाले. 1875 वर्सा सिरियन पेट्रिआर्क हाणें केरळाक भेट दितकच डायोनिशिअस म्हळ्यार पुलिकोत जोसेप हाचो पंगड इदीक बळीश्ट जालो. त्याच वर्सा मॅथ्यूक मरण आयलें. रोकडीच चर्चीची सगळी येनावळ पांचव्या डायोनिशिअसच्या म्हळ्यार बहुसंख्य पंगडाच्या हातांत आयली. मॅथ्यूच्या पंगडाक कांयच मेळ्ळेंना. तेन्ना मॅथ्यूच्या पंगडान ईस्टर्न ऑर्थोडॉक्स चर्च ची स्थापणूक केली (1875). ताका मार थोमा सिरियन चर्च वा मार्थोमाइट पंथ (चर्च अशींय नांवां आसात.
-कों वि.सं.मं.
मार्शल आल्फ्रेडः (जल्मः26 जुलय 1842, क्लॅपम, लंडन, मरणः 13 जुलय 1926).
संवसारीक नामनेचो ब्रिटीश अर्थशास्त्रज्ञ. अर्थशास्त्रांतल्या नव्या सनातनवादाचो म्हत्वाचो पुरस्कर्तो. ताचो बापूय बंक ऑफ इंग्लंड हातूंत
रोखपाल म्हूण काम करतालो. पिरायेच्या णवव्या वर्या ताणें आल्फ्रेड मर्चंट टेलर्सस्कूलांत प्रवेश घेतलो. गणित विशयांत ताकाखूब गोडी आशिल्ली. पूण ताणें धर्म शास्त्रांचो अभ्यास करून धर्माच्या विचारांचो प्रसार करचो अशी ताच्या बापायची इत्सा आशिल्ली. मार्शलाक तें मान्य नाशिल्लें. ताणें आपल्या चुलत्याच्या आदारान केंब्रिजच्या सेंट जॉन कॉलेजींत प्रवेश घेतलो आनी इ.स. 1865 वर्सा ट्रायपॉस परीक्षेंत दुसरो क्रमांक मेळोवन ताणें गणितशास्त्रांत प्राविण्य संपादन केलें. सुरवातेक क्लिफ्टन हांगा आनी उपरांत केंब्रिज हांगा गणित विशयाचे अभ्यापन तो करूंक लागलो. तंय नामनेचो तत्ववेतो हेनरी सिजविक हाचेकडेन ताची वलक जाली आनी ताकाच लागून मार्शलान कांट आनी हेगेल हांच्या तत्वज्ञानाचो अभ्यास सुरू केलो. गणितशास्त्रावांगडा ताणें धर्म, तत्वत्रान, समाजकारण ह्याय विश्याचेर अभ्यास केलो.
डार्विन, स्पेन्सर ,कांट, स्पेन्सर, मिल, टॉयन्बी, कूर्नो, बेंथॅम हांच्या ग्रथांच्या वाचनाचो खूब परिणाम जालो. समाजांतलें दैन्य आनी दळिद्र हांचेकडेन ताचें लक्ष गेलें. त्याच काळांत जॉन स्टुअर्ट मिल हाचो प्रिन्सिपल्स ऑफ पोलिटिकल इकॉनॉमी हो ग्रंथ ताणें वाचलो. तेन्ना सावन अर्थशास्त्राचो खोलायेन अभ्यास सुरू केलो.
1877 वर्सा तामें आपली विधार्थीनी मेरी पॅले हिचेवांगडा लग्न
