उदका विधुत् प्रकल्प उबारला. कलदन ही न्हंय ब्रह्मदेशांतल्यान मिझोरामांत व्हांवत वता. द्रोणी वाठारांक कितलींशींच सरोवरांय निर्माण जाल्लीं आसात. दक्षिण वाठारांत पालक हें सगळ्यांत व्हड सरोवर आसून ताम्डिल, रुंग्डिल हीं सरोवरांय म्हत्वाचीं आसात.
हवामानः हांगाचे हवामान बरें आसता. हांगाचो शिंयाळो आनी गीम सौम्य आसात. शिंयांतलें तापमान 11 से. ते 24 से. तर गिमांतलें तापमान 18 से.29 से. हांचे मजगतीं आसता. खोलगट वाठारांतलें वा देगणांतलें हवामान उश्ण आनी दमट आसात. पूण त्या मानान दोंगरावयलें हवामान वर्सुयभर थंड आसता. भौतेक करून ह्याच कारणाक लागून मिझो लोकांनी आपल्यो वसणुको दोंगरा माथ्यार व्हेल्यात आसुंये. ह्या वाठारांत मार्च ते एप्रिल ह्या काळांत वायव्येकडल्यान नेटान वारें व्हांवता. मे ते
सप्टेंबर ह्या नैर्ऋत्य मोसमी वार्यासावन उटंगाराचो पावस पडटा. ह्या वाठारांतलें पावसाचें वर्सुकी प्रमाण 254 सेंमी. आसून उत्तरेकडल्या वाठारापरस दक्षिणेकडल्या वाठारांत पावसाचें प्रमाण चड आसा. शिंयाळ्यांत पावस पडना, तशेंच मळब नितळ आसता. निळें मळब आनी फांतोडेर पडपी धुकें हांकां लागून दोंगराळ वाठारांतली शिंयाळ्यांतली सोबीतकाय ओडलायणी थरता.
वनस्पत आनी मोनजातः हांगा वेगवेगळे तरेचीं झाडां , झिली झोपां आनी तण तशेंच कोंड्याचीं रानां दिसून येतात. दोंगराळ वाठारांतल्यो दोंगुल्ल्यो सदांच पांचव्योचार दिसतात. पाइन वनस्पतींची लागवड व्हडा प्रमाणांत करतात. व्हडा प्रमाणांत शिकार जाता आशिल्ल्यान हांगाच्या जनावरांचें आनी सुकण्यांचें प्रमाण खूब उणें जालां. हत्ती, वाग, वांस्वेल, रानवटी सुणे, बोकडां, वेगवेगळे तरेचीं माकडां, रानगवे, हरणां, रानदुकर हीं जनावरां हांगा सांपडटात. रानवटी फाउल ,धनेश, फेझंट, होले हीं सुकणीं ह्या प्रदेशांत सगळ्याक दिसतात.
इतिहास आनी राज्यवेवस्थाः मिझोरामांत खास करन मिझो जमातीचे लोक दिसून येतात. मूळ मंगोल वंशाचे हे लोक पुर्विल्ल्या काळांत ब्रह्मदेशाच्या शान प्रंतांत स्थायिक जाले. तांच्यांतल्यो लुशाई आनी हमार ह्यो दोन टोळयो पयले खेप भारतांत आयल्यो आनी तांणी लुशाई दोंगुल्ल्यांच्या वाठारांत वसणूक केली. ब्रिटिशांचे राजवटींत हे लोक परत परत घुरयो घलताले. हो उपद्रव थांबोवपाखातीर ब्रिटीश सैन्यान मिझो प्रदेशांत प्रवेश केलो आनी 1991 त तो प्रवेश ब्रिटीश हिंदुस्थांनांत आस्पावलो. लुशाई हिन्स डिस्ट्रीक्ट ह्या नांवान आसामचो तो एक भाग जालो.
स्वतंत्र बारतांत सुरवेक आसामचो एक जिल्हो म्हणुनूच हो बाग फरलो. मिझो लोकांचे उदरगतीकडे तेन्नाच्या प्रांतीक सरकारान फाव तें लक्ष न दिल्ल्यान ह्या लोकांमदीं असंतोश वाडत गेलो. तातूंतच 1959त दुकळ पडलो. 1966 त मिझो नॅशनल फ्रांट हे संघटनेवरवीं सशस्त्र उठाव केलो. भारतीय सैनिकांचे मदतीन हो उठाव मोडून काडलो. मिझो बंडखोरी आळांबंदा हाडपाखातीर कांय उपाय केले. ह्या भागांत रातीकडेन संचारबंदी आसताली. हे यंत्रणेंत शेतकामाकडेन फाव तें लक्ष दिवपाक मिझो लोकांक वेळ मेळनाशिल्लो. सुविधाय उण्यो आशिल्ल्यो . वसणुकांनी बुरशुपण वाडलें आनी लोकांमदीं आशंतोश वाडत गेलो.
मिझोराम हो 1972 त केंद्रशासित प्रदेश जालो. तरीकूय मिझो बंडखोरी चालूच आशिल्ली. 8 सप्टेंबर 1974 त अशांत प्रदेश म्हूण हो प्रदेश जाहीर जालो. तेचप्रमाण हिंसाचार, हल्ले, उठाव हांकां आळाबंद हाडपाखातीर नागरी प्रशासनाक सैनिकी मदतीची पुरवण करपाखातीर आशिल्लो नागरी कायदोय ह्या प्रदेशांत लागू केलो. लालडेंगा आनी हेर मिझो फुडारी हांगाच्या राजकीय आदोलनाचें फुडारपण करतात. ह्या वाठारांत मिझो नॅशनल फ्रंटच्या अस्तित्वाक लागून राजकीय अस्थिरताय तिगून आसा. हिंसाचार , लुटालूट हांकां लागून हांगाची जीण विस्कळीत जाल्या . चकमा आनी मिझो ह्या दोन जमातींमदीं संघर्श चालू आसा. भारताचो ईशान्य शिमेवयल्या ह्या म्हत्वाच्या वाठारांत राजकीय थिरताय आनी शांतताय प्रस्थापित करपाखातीर केंद्र सरकारांवरवीं यत्न चालू आसात. 20 फेब्रुवारी 1987 ह्या दिसा मिझोरामाक घटक राज्याचो दर्जो फावो जालो.
अर्थीक स्थितीः मिझोरामांतले चडशे लेक सुशिक्षित आनी प्रगत आसले तरू सैमीक संकश्टां आनी आडमेळीं हांकां लागून अर्थीक उदरगत घडोवन हाडपाचें व्हडलें आव्हान तांचेमुखार आसा. दोंगराळ प्रदेश आशिल्ल्यान थंयचे सैमीक साधनसंपत्तीची सोद लावप शक्य जावंक ना. स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांत ह्या प्रदेशाचे अर्थीक उदरगतीच्यो कितल्योशोच येवजण्यो
