कासारगोड हांगाचें सेंट्रल प्लँटेशन क्रॅाप रिसर्च इन्स्टिट्यूट, कननोर जिल्ह्यांत पन्नियूर हांगाचें मिरयां संशोधन केंद्र आनी म्हैसूर हांगाचें सेंट्रल फूड टेक्नॅलॅजिकल रिसर्च इन्स्टिट्यूट हीं संशोधनाचीं मुखेल केंद्रां आसात.
मिरसांग:(मराठी:मिरची; हिंदी: लाल मिर्च;गुजराती:मर्चु;कन्नड:मेंसिकाई;संस्कृत:उज्वला ,तीक्ष्णा, मरीची फल;इंगलीश:चिली,रेड पेपर लटिन कॅप्सिकम अॅन्यूम).
चड करुन दोन तरेच्यो मिरसांगो वळखुपांत येतात. पयली हंगामी आनी दुसरी दोन वसा मेरेन जगूंक शकता. मिरसांगेचें झाड ल्हान, सरळ आनी फांकारिल्लया झोंपावरी आसून ताची लांबाय सुमार ०.५ ते १.५ मी. मेरेन आसता. ह्या झाडाचें पाळ जमनींत आडवें पातळनासतना सरळ उबें सुमार १मीटर मेरेन वचूक शकता. पानां लाबोडीं सुमार १-१२ सेंमी. लांब आनी चकचकीत आसतात.हंगामी मिरसांगेक फूल एकटुकेंच येता जाल्यार, दुसरे तरेचे मिरसांगेक दोन वा तीन फुलां येतात. फुलां खुबूच ल्हान आसून तांच्यो पाकळयो धव्या वा पाचव्या रंगाच्यो आसतात. फळ (मिरसांग) लोंबकळपी पूण सरळ आसून तातूंत खूब बियो आसतात. फळ सुरवेक पाचवे आनी पिकतकच तांबडें जाता.
पुविल्लया काळात मिरसांगाचो उल्लेख पेरु आनी दक्षिण अमेरिका हांगाचे मंसडींत मेळ्ळा. मॅक्सिको हें मीरसांगांचें मूळ उगम स्थान मानतात. कोलंबसान १४९२ त स्पेन हांगा मिरसांगेच्यो बियो व्हेल्ल्यो. पुर्तुगेजांनी सुमार १६व्या शतमानाचे सुरवेक मिरसांग भारतांत हाडली. १५४२ म्हळयार भारतांत तीन तरेच्यो जाती प्रचलीत आशिल्लयाचो उल्लेख मेळटा.
संवसारांतल्या सुमार १७.७६ लाख हॅक्टर जमनींत मीरसागेचें उत्पादन जाता. आनी ताचेपसुन मीरसांगेचे वलुकी उत्पादन सुमार ७० लाख टन मेळटा. मीरसांगेचे उच्पादन काडपी देश, आवांठ आनी उत्पादन अशें आसा:भारत ८२६हॅक्टर,१५११ टन चीन१४२, १३४०टन; कोरिया ७०, ११२टन नायजेरिया ६८ हॅक्टर,६२० टन मेक्सिको ५३ हॅक्टर, ४७४ टन; पाकिस्तान ५२ हॅक्टर ,८२टन; युगोसलाविया ४० हॅक्टर ,३४० टन; स्पेन २८ हॅक्टर ५३७टन. भारतांत मिरसांगेचें उत्पादन काडपी मुखेल देश अशे: आंध्र प्रदेश १५८हॅक्टर , १६२टन; महाराष्ट्र १४९हॅकटर, ७४टन; कर्नाटक १३९ हॅक्टर, ४२ टन; तामिळनाडू १०९ हॅक्टर ८३ टन.
गोंयांत मिरसांगेचें पावसाळी तशेच वायंगणी पीक काडटात.
मिरसांगेच्यो पुसाज्वाला आनी NP ४६-अ ह्यो जाती सोडल्यार, हेर जाती काडपी वाठारावयल्यान वळखुपांत येतात. देखीक : गुंटूर, नल्लापाडा, नेलुर, वारंगळ (आंध्रप्रदेश), ब्याडगी, गौरीबीधूर, म्हैसूर,,कोलेगल, आरसीकेर (कर्नाटक); संकेक्ष्वर,तारापुरी,शीरगांव(महाराष्ट्र), गोंयांतय त्या त्या वाठाराप्रमाण मिरसांगेच्यो जाती वळखुपांत येतात. देखीकः काणकोणी, हळदणची मोटी काळी मिरसांग, हरमलची तीख मोटी मिरसांग,तांबडी मसुरी वांटकुळी आनी लांबोडी ,गोड काशमीरी, तारवटी (पुर्तुगाली). तारवटी मिरसांग चडकरन पोरसांनी लायतात आनी ताचो पापडां खातीर चड उपेग करतात.
मिरसांगेच्या पिकाक बरी निचयाची जमीन मानवता. उदक शिंपपाची सोय आशिल्ले बरे रेंवट तशेंच काळे मातयेंतय हें पीक बरें जाता.
