आपल्या तणाचे प्रकार दिसतात. दोंगरांच्या मुळसांत आशिल्ले रूख कापून ते सुवातीचो शेतवडीखातीर उपेग करतात आशिल्ल्यान ह्या भागांतली रानां इल्लीं इल्लीं काबार जायत आसात. सादरणपणान ओक,बीच, टॉर्नबीम हे पानझडी रूख हांगाच्या सगळ्या रानांनी दिश्टी पडटात. हालींच्या तेंपार सरकारान रानरोपण येवजणेचेर चड भर दिल्लो आसा.
बल्गेरियाच्या दाट रानांनी विंगड विंगड प्रकारांची मोनजात सांपडटा. रानांत सांपडपी मोनजातींभितर वांस्वेल, रानदुकर, एल्क, शॅमॉय, हरणां, आनी लांडगे हांचो आस्पाव चड आसा. महोका, हांयस, पॅलिकन, बूलबूल आनी हेर सुकणीं हांगा पळोवपाक मेळटात.
इतिहास आनी राज्यवेवस्था : बायझंटाय साम्राज्याचे अखेरेक बल्गर लोकांनी डॅन्यूब आनी थ्रेस न्हंयां भोंवतणच्या देगणांनी रिगून हांगाच्या व्हड प्रदेशांचेर आपलो शेक बसयलो. पूण सातव्या शेंकड्यांत उत्तरेक आशिल्ल्या खाजार जमातीच्या लोकांनी तांचे आड झूड उबारून तांकां धावडावन घाले. मुखार इ. स. 681 त गॉथ, तुर्की आनी इराणी टोळयांचेर घुरी घालून बल्गर राज्याची स्थापणूक केली. इ. स. 743 ते 1018 ह्या काळाचो इतिहासकारांनी बल्गेरीयेचो पयलो सत्ताकाळ असो उल्लेख केला. ह्या काळांत क्रॅम (कार 802 - 814) आनी सिमिऑन (कार 893 – 927) हांच्या तेपार बल्गर राज्याचें संस्कृतायांची भरसण जावन, ह्या प्रदेशांत एक नवीच संस्कृताय निर्माण जाली. 1019 ते 1185 ह्या काळांत बल्गेरियन राज्य बायझंटायन साम्राज्याच्या शेकातळा आशिल्लें. मुळावे अवस्थेंत आशिल्ले बल्गेरियन संस्कृतायेची वाड ह्याच काळांत जाली. 1886 ते 1396 हो बल्गेरियन सत्तेचो दुसरो काळ. ह्या काळांत देशाच्यो शिमो निश्र्चीत जावन हांगा राजकीय थिरायूय आशिल्लें. चवदाव्या शेंकड्याचे अखेरेक ऑटोमन सैन्यान बल्गर राज्याचेर घुरी घालून ताचो ऑटोमन साम्राज्यांत आस्पाव केलो. अशे रितीन 1396 त बल्गेरियन राज्यसत्तेचो दुसरो काळ सोंपलो. उपरांत सुमार पांच शेंकडे तरी बल्गेरिया राज्य तुर्कस्तानाच्या ऑटोमन साम्रज्याच्या शेकातळा आशिल्लें. ह्या काळांत भाशा, चालीरिती आनी हेर बल्गेरियन समाजजिणेचेर मुसलमान संस्कृतायेचो प्रभाव पडलो. ह्याच काळांत ग्रीसी ऑर्थोडॉक्स इगर्जेन थळावे बल्गेरियन इगर्जेचो पाडाव करून बल्गेरियन भास, लिपी तशेंच साहित्य नश्ट करून उडोवपाचे खूब यत्न केल्ले. तुर्की राजवटीन बल्गेरियन लोकाच्यो जमनी घेवन त्यो आपल्या लोकांभितर वांटिल्ल्यो. एकुणिसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक बल्गर लोकांमदीं राश्ट्रीय आनी आपल्या संस्कृतीक व्हडपणाची जाणविकाय जावन तांणी तुर्की साम्राज्याआड साबार झुजां आनी बंड उबारिल्लें. हाचो परिणाम म्हळ्यार 1878 त बल्गेरिया स्वतंत्र जावन बल्गेरियन सत्तेचो तिसरो काळ सुरू जालो.
बल्गेरियन सत्तेचो तिसरो काळ सुरू जातकच हांगा राजेशायेचो विकास जालो. पयल्या म्हाझुजाउपरांत तिसरो बोरीस हाचे देखरेखीखाला देशांत राजकीय थिराय आयली.दुसऱ्या म्हझुजा वेळार बोरिस हाणें हिटलराच्या आदारान युगोस्लाव्हियाचो कांय वाठार बल्गेरियेच्या शेकातळा हाडलो. पूण दुसऱ्या म्हझुजांत जर्मनीचेर हार पडले उपरांत हेर उदेंत यूरोपीय राश्ट्रांप्रमाण बल्गेरिया देशूय रशियेच्या शेकातळा आयलो. कॉलारॉफ आनी डिमीट्रॉफ ह्या दोगांच्याय यत्नांक लागून बल्गरियेंत कम्युनिस्ट राजवटीची स्थापणूक जाली.
बोरिस हाका 1943 त मरण आयले उपरांत ताचो चलो सिमेऑ दुसरो गादयेर बसलो. पूण 1944त ‘‘फादरलँड फ्रंट’’ ह्या दाव्या पक्षान रशियेच्या आदारान सत्ता हातासली. हे नवे सत्तेचीं सगळीं सुत्रां किमॉन गेऑर्गीव्ह. हाणें सांबाळिल्लीं. उपरांत सप्टेंबर 1946 त वेंचणुको घेवन लोकशायेचो अंत केलो आनी प्रजासत्ताक राश्ट्रांची घोशणा केली. नव्या सरकारान सगळे विरोधी पक्ष विसर्जीत करून 1947 त रशियन धर्तेचेर नवें संविधान आपणायलें.
उपरांत 18 मे 1971 त हातूंत सुदारणा करून नव्या संविधानाची रचणूक केली. 1971 तल्या संविधानाप्रमाण बल्गेरियेंत 400 वंगड्यांची राश्ट्रीय विधानसभा आसा. ह्या वांगड्याची मुजत पांचवर्सांची आसून हेच वांगडी स्टेट काउन्सिलाच्या वांगड्यांक वेंचून काडटात. स्टेट काउन्सिलाचो अद्यक्ष राश्ट्र मुखेल्याचें पद सांबाळटा. पूण राश्ट्र मुखेल्याचो आस्पाव संविधानांत जायना. विधानसभा मंत्रीमंडळाक वेंचून काडटा आनी हें मंत्रीमंडळ सभेक जापसालदार आसता. 1990 मेरेन ‘‘फादरलँड फ्रंट’’ ही आघाडी बल्गेरियन कम्युनिस्ट पक्षाच्या शेतकाळा आशिल्ली. तशेंच, सगळी राजकीय सत्ता ह्याच पक्षाच्या हातांत आशिल्ली. कम्युनिस्ट राजवटीच्या चार दसकां उपरांत 1990 त पयलेच खेपे सार्वत्रिक पद्दतीन वेंचणूको घेवन दोन अध्यक्ष आशिल्ली निगमित अध्यक्षीय पद्दत (Corporate Presidency) आपणायली.
अर्थीक स्थिती : दुसऱ्या म्हाझुजापयलीं बल्गेरिया देशाची अर्थवेवस्था मुखेलपणान शेतवडीचेरूच आदारिल्ली. वट्ट राश्ट्रीय उत्पादनांत शेतवडीचो वांटो 60 जाल्यार उद्देगधंद्याचो फकत 15 आशिल्लो. पूण 1947त हांगा कम्युनिस्ट राजवट सुरू जाले उपरांत नव्या सरकारान उद्देगधंद्याचेर चड भर दिल्लो. रशियन धर्तेचेर उद्देग आनी वेपारांचें राश्ट्रियकरण केल्लें आनी रशिये भाशेनूच सामुहीक शेतवड पद्दत आनी पांच वर्सुकी येवजणो आपणायल्ल्यो.
दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत सरकारान उद्देगधंद्याचेर चड भर दिल्लो आसलो तरी शेतवड हो हांगाचो म्हत्वाचो वेवसाय आसून देशांतले वट्ट जमनींतली सुमार 41 जमीन शेतवडीखाला आसा. देशाचे वट्ट लोकसंख्येंतले सुमार 30 लोक शेतवडींत वावुरतात. 1947 उपरांत शेतवड मळाचेर रसायनीक साऱ्यांचो आनी यंत्रांचो चड वापर जाता. फळफळावळ, गंव, मको, बीट, बार्ली, राय, कापूस आनी तंबाखू ही हांगाची मुखेल पिकावळ.
