कमर आसता. ह्या कमराचो आकार वेगवेगळ्या जातींत वेगवेगळ्या प्रकाराचो आसता.मुयांक पांयांच्यो तीन जोडयो आसतात. दर एकाक पांच भाग आसतात. निमाण्या भागाक दोन दावकुलां आसून तांचो उपेग धरपाखातीर करतात. कांय मुयांक पांखांची जोडी आसता. मूखावयली पांखआं फाटल्या पांखापरस मात्शीं व्हड आसतात.
३)पोटः मुयेच्या पोटाचे स भाग आसतात. कांय मुयांच्या पोटाच्यो निमाणें नांगी आसता. मुयेचो अन्नमार्ग तिच्या शरिरापरस चड लांब आसून ताचे तीन भाग जातात. अग्रांत्र, मध्यांत्र आनी पश्र्वांत्र. अग्रांत्र हें अशीर आसून तें तोंडालागसार सुरू जाता. तातूंत मुयेन खाल्लें अन्न साठवता. उपरांत तें मध्यांत्रांत येता. हो भाग रूंद आसून तातूंत पाचक द्रव्यां निर्माण जातात. हांगा अन्नाचें पचन जावन अभिशोशण करप जाता.
मुयेची छाती आनी पोट हाच्या वटेन आशिल्ल्या बारीक रंध्रां (बुराक) वरवीं उस्वास घेवप जाता.मुयेचें पारदर्शक रगत जेन्ना एकठांय आसता तेन्ना तें पाचवे-हुळदुवसारशें दिसता. मुयेचें तंत्रिकातंत्र हें साबार लांब तंत्रिका धाग्यांनी तयार जाल्लें आसून तें कुडींत पातळिल्ल्या तंत्रिकाशीरेक जोडिल्लें आसता.
राबित्याचो वाठारः दक्षिण ध्रुव आनी उत्तर ध्रुव सोडून संवसांरांतल्या सगळ्या देशांनी मुयो दिश्टी पडटात. खूब पुर्विल्ल्या काळासावन त्यो अस्तित्वांत आशिल्ल्यान पुर्विल्ल्या ग्रंथांत तांचो उल्लेख मेळटा. त्यो चडकरून जमनींत रोयणीत रावतात. तेचपरी त्यो चोम्या चोम्यांनीच रावतात आनी तांचें काम करपय एकठाय आसतात. जमनींत रोयणी करून त्यो आपल्यो वसाहती स्थापना करतात. एके वसाहतींत चडांतचड ५लाख मुयो आसतात.
प्रकार आनी जातीः मुयांचेच सादारणपणान जायते प्रकार आसात तातूंतले कांय म्हत्वाचे प्रकार अशे-
१)शेतकरी मुयोः ह्यो चडकरून सुक्या, उश्ण आनी रेंवट जागायांनी रावतात.
२)म्होंवाच्यो मुयोः ह्यो चडकरून गोड रसांत रावतात आनी आपल्या शरिरांत म्होंवाचो सांठो करतात. कांय मुयो म्होंव खातात पूण तें आपल्या शरिरांत सांठावन दवरनात.
३)पान-खायऱ्यो मुयोः ह्यो मुयो पानांचे तशेंच फुलांचे कुडके काडटात.
४)गुलाम मुयोः ह्यो मुयो स्वता काम करिनात. पूण दुसरे वसाहतींत वचून तातूंतल्यान कामकरी मुयांचें कोश व्हरतात आनी आपल्यो रोवणींत दवरतात आनी त्या कोशांतल्यान मुयो भायर येतकच तांच्या कडल्यान काम करून घेतात.
५)लशकरी मुयोः ह्यो चडकरून आफ्रिका आनी अमेरिकेंतल्या उश्ण वाठारांत रावतात.त्यो एकेकडेन रोयण वा घर करून रावनात.त्यो भटक्यो आसतात.एकेकडल्यान दुसरीकडे वता आसतना त्यो पंगडान आनी वळीन वतात.तांकां दोळे नासतात पूण स्पर्शेंद्रिया तीक्ष्ण आसतात.
मुयोः१-राणीमूय २)दादलो मूय ३)कामकरी मूय ४-सैनिक मूय.
प्रजननः सादारणपणान पावसाळ्याचे सुरवेक रोयणींतल्यान पांखां आशिल्ले हजारांनी नर आनी मादी मुयांचे चोमे उडूंक लागतात आनी थंयच तांचो संयोग जाता. पाखां नाशिल्ल्या मुयोंचो जमनीचेरच संयोग घडटा.संयोगाउपरांत त्यो मुयो परत जमनीर येतात. उपरांत मादी मुयांची पांखां गळून पडटात. मागीर त्यो तांतया घालपाक जागो सोदतात. आपले वसाहतीपसून पयसुल्ल्या भागांत देवल्यार त्यो स्वता जमनींत एक ल्हान बीळ करून घरटें तयार करतात आनी त्या बीळाचें तोंड बंद करून स्वताक बंदिस्त करतात. उपरांत त्यो तांतयां घालतात. ह्या तांतयांतल्यान भायर येनपी कीडीक (Larva) म्हण्टात. मूय स्वताच्या तोंडांतलो लाळेवरी पदार्थ अन्न म्हूण तांकां खावपाक घालतायथरावीक काळा उपरांत ह्यो कामकरी मुयो कोशांतल्यान भायर येतात. हो वेळमेरेन राणीमूय (आवय) कांयच खायना.
कांय राणीमुयो आपल्या मूळ वसाहतीच्या लागीं देंवतकच कामकरी मुयो तांकां घेराव घालतात आनी तांकां पयस व्हरून तांच्या आदारान नव्यो वसाहती निर्माण करतात. कारण मूळ वसाहतींत मूयांची संख्या चड जाल्ली आसता.वसाहतींत मूखेलपणान तीन प्रकाराच्यो मुयो आसतात.१)राणी मुयो २)नर मुयो ३)कामकरी मुयो.
राणी मुयोः ही एक खाशेली मादी मूय तांतयां घालता आनी नव्या राणी, नर आनी कामकरी मुयांची निर्मिती करता. ह्यो मुयो नर आनी कामकरी मुयांपरस व्हड आसतात.एके वसाहतींत एक राणी आसता, पूण कांय खेपे एके वसाहतींत एकापरस चडय राणयो रावतात. कामकरी मुयो तांची जतनाय घेवपाचें आनी तांकां खावड दिवपाचें काम
