दक्षिणेंतलें जग्गय्यपटे हीं मूर्तिकलेचीं केंद्रां जाल्ली. कुशाणकाळांतली मूर्तिकला देशी-विदेशी अशा मिश्र छापाची आशिल्ली. पूण उपरांतची मथुराशैली मात सामकी भारतीय जाली. मथुराकलेंत जैनांचे आनी बौध्दांचे खूब स्तूप निर्माण जाले.यक्षराज कुबेर आनी यक्षिणीच्योय मूर्ती ह्या काळांत खूब तयार जाल्यो. तशेंच तीन वस्त्रां घालपी,उब्यो आनी उंच बुध्दमूर्ती निर्माण जाल्यो. तांच्या फाटल्यान जातककथांचेंय मूर्तिकरण जालें. जैन लोकांनीय तीर्थंकरांच्यो मूर्ती तशेंच चारकोनी खांब्यांच्या आंगांनीय जिनमूर्ती कोरांतल्यो. त्या काळांतल्यो दोन बायलमूर्ती चड उल्लेख करपासारक्यो आसात. एक लक्ष्मी ती लखनौच्या संग्रहालयांत आसून दुसरी प्रसाधिका ती काशीच्या कलाभवनांत आसा. मथुरेची एक सूर्यमूर्तीय पळोवपासारकी आसून ती पयलीं भारतीय सूर्यमूती आशिल्ल्याचें सांगतात. ल्हान पगडी,कुशाण राजभशेन आंगांत अचकन आनी धोंपरांमेरेन बूट असो तिचो भेस आसा. तिचे कमरेक सुरो आसा.
उपरांतच्या गुप्तयुगांत भआरतीय मूर्तिकलेची खूब वाड जाली. ह्या काळांत बौध्द आनी ब्राहणी हांच्यो मूर्ती खूब प्रमाणांत घडल्यो. मथुरेच्या संग्रहालयांतली एक बुध्दमूर्ती शांती आनी गांभीर्याचें निदर्शन घडयता. ही मूर्ती, सारनाथ हांगाच्या धर्मचक्रप्रवर्तनांतली बशिल्ली मूर्ती आनी सुलतानगंज हांगाची ७|| फूट उचांयेची ताम्रमूत्री ह्यो तीनूय बुध्दमूर्ती जगांतल्यो सगळ्यांत श्रेश्ठ आनी सर्वांगसुंदर बुध्दमूर्ती थारल्यात.देवगढ हांगा ह्या काळांतल्या देवळांचे भग्नावशेश मेळ्ळयात. उदयगिरी सुळ्यांचेर पृथ्वा जिखून धरल्या. गंगा-यमुनांच्यो सोबीत मूर्तीय ह्याच काळांत तयार जाल्यो. भूमरा, नचना आनी खोह हांगा कितल्योशोच शिवमूर्ती साकार जाल्यो. शैववैष्णव परिवारांतल्यो दुर्गा, पार्वती, महिषासुरमर्दिनी, कुबेर, गणेश, कार्तिकेय, मातृका, लक्ष्मी, ब्रह्या ह्या मुर्तींनी त्या काळांतली मूर्तिकला समृध्द केली.
इ.स.चो ६वो शेंकडो सोंपच्यावेळार गुप्तयुगाचो अस्त जालो. थंयसावन फुडलीं सयशें वर्सां मध्ययुग ह्या नांवान वळखतात. ह्या काळांत स्वतंत्र मूर्तिची निर्मिती कमी जावन देवळांच्या अलंकरणमूर्तींक चंवर आयलो. देव-देवतांचे संख्येंतूय खूब वाड जाली. अजंठा, वेरूळ आनी घारापुरी हांगाचीं लेणां आनी दक्षिणेंतलीं मामल्लपुरम हांगाचीं रथशिल्पां ह्याच काळांतली आसात. घारापुरी हांगाय शिव-पार्वतीच्यो खूब सोबीत मूर्ती आसात. मध्ययुगाच्या दुसऱ्या अर्दांत जायतीं नामनेचीं देवळां निर्माण जाली. ह्या काळांतल्या प्रणयमूर्ती वा शृंगारमूर्ती हांचेखातीर, भुवनेश्र्वर हांगाचें शिवमंदीर, कोणार्क हांगाचें सूर्यमंदिर, पुरी हांगाचें जगन्नाथमंदिर आनी खजुराहो हांगाच्या कंदरिया महादेवाच्या मंदिराची नामना आस.ह्या काळांतल्यो चडशो मूर्ती काळ्या पाशाणाच्यो वा संगमरवरी आसात.
दक्षिण भारतांत, तंजाऊर हांगाचें बृहदीश्र्वरमंदिर, मदुरेचें मीनाक्षीमंदिर, कर्नाटकांतले सोमनातमंदिर, हळेबीड हांगाचें शिवमंदिर आनी ह्या सगळ्या मंदिरांचे वाठार मूर्तिकलेन समृध्द जाल्यात. दक्षिणेंत, नटराजाच्यो कितल्योशोच कांस्यमूर्ती पळोवंक मेळटात. हांगा बौध्द धर्म पातळचे पयलीं दक्षिणेतले कलाकार लाकूड, हतया-दांत आनी फातरांपसून मूर्ती तयार करताले. अजंठा हांगाच्या धाव्या लेण्यांतली मूर्तिशिल्पांय नमुनेदार आसात.दक्षिणेंतल्या मूर्तिकारांनी तरातरांच्यो बायल-मूर्ती कोरांतल्यात.
