विल्यमनगर हीं जिल्ह्यांची मुखेल ठांणी आसात. न्यायवेवस्थेचे नदरेन मेघालय,गौहाती,उच्च न्यायालयांत येता. राज्यांत स्वतंत्र लोकसेवा आयोग आसा.
अर्थीक स्थितीः शेतकी पिकावळः शेती होच चडावत लोकांचो वेवसाय आसून,चडशे लोक शेतीचेरूच पोट भरतात.दोंगराळ वाठार आशिल्ल्यान शेतकी पूरक अशई जमीन हांगा उण्या प्रमाणांत म्हळ्यार १९,०९,९९४ हेक्टर इतली आसा. तातुंतली फकत २६ जमीन जलसिंचनाखाल आसा. हांगा ढूम पद्दतीची शेती परंपरेन चालू आसा. कायम स्वरपाची शेती जावंची म्हूण सरकार यत्न करता.तेखातीर शेतकामत्यांक सुदारीत जमीन वांटप,सारें,बीं,उदकाची सवलत सरकार दिता. शेती उत्पादन बाजारपेठ मेळोवन दिवपाचोय सरकार यत्न करता.बटाट,तेझपाटा,ऊंस,कड्डण,कापूस,ताग,टॅपिओका,सुपारी,आलें,मिरयां,हळद हीं हांगाचीं मुखेल पिकां आसात. तशेंच कांय वाठारांत भात,गंव,मको हींय पिकां काडटात . खासी आनी जैतिया जिल्ह्यांत फळां आनी भाजीपाल्याचें उत्पादन जाता.नासपत,सत्पाळू,अलुबुखार,अनस,सफरचंद,संत्रीं,लिंबू,केळीं हीं म्हत्वाचीं फळां हांगा जातात. मेंढरां,म्हशी,दुकरां आनी हेर जनावरां हांगा व्हड प्रमाणांत पोसतात. आसाम राज्याक दुदाची पुरवण हें राज्या करता.जोवई हांगा दुदाचें केंद्र आसून थंय लोणी,तूप हांचें उत्पादन जाता.
राज्यांत दगडी कोळसो,सिलिमनाइट,चुनखडक,डोलोमाइट,भाडकी माती,फेल्सपार,कांचमिश्रित रेंव हीं खनीजां मेळटात.देशांतलें ९५ सिलिमनाइट उत्पादन हांगाच्या खासी दोंगुल्ल्यांच्या वाठारांत मेळटा.
सैमान नटिल्ल्या ह्या राज्याखातीर हांगा पर्यटन उद्देगाक खूब वाव आसा. आदिवासी संस्कृतीचीं खाशेलपणां हें पर्यटकांचें आकर्शण जावन आसा.
राज्याची उद्देगीक उदरगत चालू आसा. राज्यांत उद्दागीक विकास निगमची स्थापणूक जाल्या .खनीज संपती आनी रानांतलें उत्पादन हांचेर आदारीत उद्देगधंदे सुरू जाल्यात. प्लायवूड ,थंड पेयां,खावपाचें तेल,रसायनां,सारें असल्या उद्देगांचे प्रकल्प खाजगी क्षेत्रांत सुरू जाल्यात. चेरापुंजी हांगा सरकारचो व्हड सिमेंट कारखानो आसा. गारो आनी जैंतिया हांगा सरकारान ल्हान सिमेंट कारखाने सुरू केल्यात. तशेंच लाकूड कापप,कापसाच्यो गठ्ठे बांदप,बेकरी असले उद्देग धंदेय राज्यांत आसात.
खासी,गारो आनी जैंतिया हांगा मेळून ६४४ ल्हान उद्देगीक केंद्रां आसात. उदकाचे ल्हान प्रकल्प आसात आनी १८,५०० हेक्टर जमनीक हाचो फायदो जाता. राज्यांत 4 जलविघुत् आनी १ औश्णीक प्रकल्प आसा.
येरादारी आनी संचारणः मेघालयांत 461 किमी. राश्ट्रीय महामार्ग आसात. ५१३९ किमी. लांबायेचे पक्के आनी कच्चे रस्ते आसात. शिलाँग हो एकूच विमानतळ राज्यांत आसा. वायूदूत सेवा हांगा चलता.
लोक आनी समाजजीणःहांगा सगळ्या धर्मांचे लोक रावतात. तातूंत ५३ किरिस्तांव,१५ हिंदू,३ मुसलमान आनी हेर धर्मांचे लोक रावतात.फाटल्या शेंकड्यासावन किरिस्तांव धर्माचो व्हड प्रमाणांत प्रसार जालो आनी खुबशा लोकांनी किरिस्तांव धर्म आपणायलो.
राज्यांत खासी,जैंतिया आनी गारो ह्यो मुखेल आदिवासी जमाती आसून,खासी आनी जैंतिया हांचे भितर खूब सारकेंपण आसा . खूब तेंपासावन,ह्या दोंगराळ वाठारांत राबितो केल्ल्यान भायल्या जगाकडे ह्या लोकांचो चड संबंद आयलोना . देखून तांच्यो चालीरिती तशोच तिगून उरल्यो.मेघालयांतली गारो जमात ही मूळची तिबेटांतली अशें कांय जाणाकारांचें मत आसा.हे लोक तिबेटी-ब्रह्मी वांशिक गटांतले आसात.
मेघालयांत मातृसताक घराबोम पद्दत आशिल्ल्यिन थंयच्यो चालीरिती खाशेल्यो आसतात.आवयवटेच्यान, तांचो नात्यागोत्यांतलो इतिहास पळयतात.इस्टेटीचो वांटो आवयकडल्यान धुवेकडे वता. चडकरून धाकट्या जांवयाक,मांय-मावाची सेवा करपाखातीर मावोड्यां रावंचो पडटा.मामेभावाकडे लग्न करपाची चाल गारो जमातींत आसा.वयांत येतकच भुरगीं नोकपांते नांवाच्या युवाघरांत रावतात. कुटुंबाचें शेतकाम सगळे एकठां येवन करतात.
हे लोक कुकडां , दुकरां,गोरवा पोसतात. गोरवांचो उपेग मांसाखातीर चड करतात.तांदळांपसून तयार केल्लो बीर हो सोरो थंयच्या दादल्यांचें आवडीचें पेय आसा. हालीं ते लोक हेर तरांचोय सारा पियेतात. सणा-परबेक हे लोक सारा पियेतात तशेंच चोम्यांनाचूय करतात.
सण आनी उत्सवः नोंगक्रेम ही खासींची राश्ट्रीय परब वा नाचाचो उत्सव आसा.शिलाँगलागसार स्मिने नांवाच्या गांवांत ही परब मनयतात.जमात मुखेल्याकडें ह्या उत्सवाखातीर शुभदीस थारावन, धर्मीक-भौशिक असो हो नाच करतात. नाच आनी संगीत हें खासी जमातीचें खाशेलपण आसा. गीतगायन हें चडशें वाघवादन आनी नाचावांगडा जाता. खासी आनी गारो जमातीचे चोमोनाच मेकळ्या मैदानांत जातात. खासी दादले-बायलो वेगवेगळ्यो वाटकुळ्यो रांगो करून नाचतात. धोल,नगारे आनी पाइप हीं वाधां साथीक आसतात.लग्न जाल्लयो बायलो नाचांत वांटो घेनात. शदसुकमींसीयम हो खासींचो सण जावन आसा. हो स ण एप्रिल जाता.उर्बेभरीत जावन नाचप हें ह्या सणाचें खाशेलपण आसा. भौशिक उत्सवावेळार जैंतिया
