नामनेचो अमेरिकन आनुवंशिकीविज्ञ. १९०७ त ताणें कूपर- ह्यूइट शिश्यवृत्ती मेळयली आनी कोलंबिया विद्यापिठांत शिक्षण घेवन बी. ए (१९१०), एम्. ए. (१९१२) आनी पीएच. डी. (१९१६) ह्यो पदव्यो मेळयल्यो. ह्यूस्टन हांगाच्या राइस इन्सिटट्युटांत १९१५ – १८ ह्या काळांत अध्यापनाचें काम करता आसतना ताणें उत्परिवर्तनाविशींचो अभ्यास सुरू केलो. १९१८ – २० त तो कोलंबिया विद्यापिठांत आनी उपरांत टेक्सास विद्यापिठांत प्राध्यापक जालो. आनुवंशिकी आनी क्रमविकास (ताचो संशोधनाचो विशय आशिल्लो.
१९२१ उपरांत ताणें गुणसुत्रांतल्या जिनांचो आस्पाव आशिल्लो आनुवंशिकते विशींचो भाग सगळ्या जिविताक कारण आसता आनी अजूनय तो सगळ्या जिविताचें मूळ आसता, हो सिध्दांत मांडलो.
१९१८ – २६ ह्या काळांततानें जिनांच्या उत्स्फूर्त उत्परिवर्तनाचीं (Mutation) मुखेल तत्वां मांडलीं. १९२६ चे अखेरेक क्ष- किरणजन्य जीन उत्परिवर्तन आनी गुणसुत्रांतले बदल हांचेविशींचो भक्कम पुरावो ताणें एकठांय केलो आनी १९२७ त ह्या संशोधनाविशींचो निबंद उजवाडायलो. ह्या ताच्या सोदाउपरांत संशोधनाचे नवे मार्ग उक्ते जाले आनी फुडल्या कांय वर्सांत रेणवीय जीवविज्ञान ह्या नव्या फांट्याचो उदय जालो. ह्या नव्या शास्त्राचो म्यूलर हाका जनक मानतात.
म्यूलर हाणें १९३२ – ३३ त जर्मनींत बर्लिनांत गुगेनहाइम फेलो, १९३३ – ३७ त लेनिनग्राड हांगाच्या रशियन अँकॅडेमी ऑफ सायन्सेसच्या इन्सिटट्यूट ऑफ जेनेटिक्स हे संस्थेंत आनुवंशिकीतज्ञ आनी ते उपरांत १९३७ – ४० त ब्रिटनांतल्या एडिंबरो विद्यापिठाच्या ‘इन्सिटट्यूट ऑफ अँनिमल जेनेटिक्स’ हे संस्थेंत संशोधक म्हूणकाम करतकच तो अमेरिकेक परतलो आनी १९४०-४५ त अँम्हर्स्ट कॉलेजांत प्राध्यापक आनी १८४५ उपरांत इंडियान विद्यापिठांत पवाणविज्ञानाचो प्राध्यापक म्हूण काम आनी संशोधन केलें.
क्ष- किरणांक लागून गुणसुत्रांत बदल जावन उत्परिवर्तन जाता, ह्या ताच्या सोदाखातीर ताका १९४६ चच्या शरिरक्रियाविज्ञान आनी वैजकी ह्या विशयाखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो. ताका आनीक कितलींशींच पदकां आनी भोवमान फाव जाल्यात.
ताणें बरयल्लीं कांय पुस्तकां अशीं – Radiation Biology (१९४९) The Mechanism of Mendelian Heredity (१९१५), Out of the night – Bilogist’s View of the future (१९३५), Genetics, Medicine and Man (१९४७), Studies in Genetics (१९६३). – कों. वि. सं. मं.
म्यूलिकेन, रॉबर्ट सँडर्सनः (जल्म ७ जून १८९६, न्यूबरीपोर्ट-मॅसॅचूसेट्स).
नामनेचो अमेरीकन भौतिकशास्त्रज्ञ आनी रसायनशास्त्रज्ञन. ताणें १९१७ त मॅसॅचूसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी हे संस्थेंतल्यान बी. एस्. आनी १९२१ त शिकागो विद्यापिठांतल्यान पीएच. डी. ह्यो पदव्यो मेळयल्यो. १९२१ – २५ ह्या काळांत तो शिकागो विद्यापिठांत आनी हार्वड विद्यापिठांत नॅशनल रिसर्च काउन्सिलचो फेलो आशिल्लो. ते उपरांत न्यूयॉर्क विद्यापिठाच्या वॉशिंग्टन स्क्वेअर कॉलेजांत भौतिकशास्त्राचो पालवी प्राध्यापक (१९२६ – २८), शिकागो विद्यापिठांत भौतिकशास्त्राचो सहयोगी प्राध्यापक (१९२८ – ३१) आनी प्राध्यापक (१९३१ – ६१) ह्या पदांचेर ताणें काम केलें. हेखेरीज ताणें शिकागो विद्यापिठांत अर्नेस्ट डेविटबर्टन खाशेली सेवा प्राध्यापक (१९५६ – ६१) आनी भैतिकशास्त्र आनी रसायनशास्त्राचो खाशेली सेवा प्राध्यापक (१९६१ सावन) तशेंच फ्लॉरिडा राज्य विध्यापिठांत रसायनीक भौतिकशास्त्राचो खाशेलो संशोधन प्राध्यापक (१९६१ – ७१) म्हणून ताणें काम केलें. दुसऱ्या महाझुजाकाळांत ताणें शिकागो विद्यापिठांत प्लुटोनियम प्रकल्पांत ‘संपादन कार्य आनी म्हायती’ विभागाचो संचालक म्हूण काम केलें.
म्यूलिकेन हाणें १९२२ त समस्थानिकांच्या (isotopes) तोच पूण द्रव्यमानांक (mass number) वेगळो आशिल्ल्या त्याच मूलद्रव्याच्या प्रकारांच्या विलगीकरणाखातीर बाश्पीभवनी केंद्रोत्सारणाची पद्दत सुचयली. तेउपरांत ताणें रेणवीय वर्णपटाचें स्पश्टीकरण आनी रेणुच्या इलेक्ट्रोनीय अवस्थांविशीं पुंज सिध्दांतांचो उपेग ह्या विशयांचेर संशोधन केलें. फ्रेडरिक हुंड हाचे वांगडा ताणें रसायनीक बंधाविशींचो रेणवीय परिकक्ष सिध्दांत विकसित केलो. रेणुंतले इलेक्ट्रॉन तातूंतल्या सगळ्या अणुकेंद्रांनी निर्माण केल्ल्या क्षेत्रांत हालचाल करीत आसतात, हे संकल्पनेचेर हो सिध्दांत आदारिल्लो आसा. रेणवीय परिकक्ष निर्धारित करपाखातीर ताणें आणवीय परिकक्षांचो रेखिक संयोग करपाची पद्दत सांगली. रसायनीक बंधांची ऊर्जा आणवी परिकक्षांचो एकामेकांच्या आवाठाइतली आसता, हें ताणें दाखोवन दिलें.
रेणवीय परिकक्ष पद्दतीचो उपेग करून ताणें रसायनीक बंध आनी रेणूंची इलेक्ट्रॉनीक संरचना हांचेविशीं केल्ल्या मोलादीक वावराखातीर ताका १९६६ चो रसायनशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो. ताका आनीकूय हेर कितलेशेच भोवमान फाव जाल्यात. – कों. वि. सं. मं.
म्हणीः लोकवेदाचो एक मौखीक साहित्यप्रकार. यमक आनी अनुप्रास सादून, उपमा, अंलकार घालून गिन्यान भरून घेतिल्ली सुटसुटीत अशी काव्यात्मक वाक्यरचना. कांय भाशांनी म्हणींक वेदासमान मानिल्ली
