ko ang tanan tungud sa paghigugma ko sa usa ka tinuhoan nga maut, tungud sa paghigugma ko sa yutang-natawlian. Giunsa ako nila pagbalus? Gibalhug ako sa usa ka makauulawng bilanggoan ug giamong-amongan ang kaulay sa akong pangasaw-onon. Dili mahimo! Ang paghilum ug ang dili pagpanimalus sa atubangan nianang mga palabilabi nga akong nadawatmaoy usa ka dakung sala, ma6y pagsibut kanila aron mopadayon sa ilang mga buhat nga baliko! Dili mohimo! Maoy usa ka buhat nga tinalawan ang pag-agulo ug paghilak kon adunay dugo ug kinabuhi nga giula, kon ang panamastamas ug paghagit ubanan sa pakaulaw ug mga yubit! Tawgon ko ang lungsod nga burong, pakitaon ko siya $a iyang makaluluoy nga kahimtang; nga dili siya maghunahuna nga adunay mga igsuon, kay ang ania sa kalibutan lonlon da mga lobo nga managtukbanay, ug ingnon ko kanang lungsod nga batok sa mga panglupig sa mga makagagahum motindog ang katungod sa tawo sa pagpangita sa iyang kagawasan!
—Magaantus ang lungsod nga walay sala!
—Labing maayo!... Makahimo ba ikaw paghatud kanako hangtud sa bukid?
—Hangtud sa dapit diin ikaw dili na mag-ungaw ug kadaut!— mitubag si Elias.
Migula na usab sila ngadto sa suba sa Pasig. Lain nang mga butang maoy ilang gisultihan.
—Santa Ana!— matud ni Ibarra.— Dagway nakaila ikaw mining balaya, unsa no?
Nanglabay sila tungod sa caa de campo sa mga heswitas. —Diha nianang balaya nabulahan ug nagmalipayon ako sulod sa hataas nga panahon!— matud ni Elias nga nanghupaw.— Sa among panahon, bulan-bulan manganhi kami... niadtong mga adlawa ako sama pa sa uban: may katigayonan, may banay, hupong sa mga damgo ug adunay kaugmaon nga nalantaw. Sa mga adlaw nga manganhi kami, igakita ko ang akong igsuong babayc sa kolchiyo nga silingan; gasahan ako niya usa ka butang binuhat sa iyang kaugalingong kamot... may kuyogkuyog siya nga usa ka higala, usa ka dalagang matahum. Ang tanan nangagi sama sa damgo!
Nangahilum sila hangtud pag-abut sa Malapad-na-bato. Kadtong nanagpakasulay pagsakaysakay sa suba sa Pasig sa usa nia-
