ni Donya Patrocinio basta kining tigulanga mamatay lamang
pagdalî.
Maó kanâ si Kapitán Tiyagò niadtong panahona.
Mahitungúd sa iyang kagikan, siyá maóy bugtong anák sa usá ka magpapatigayon sa kamay sa Malabón, sapian untà apán labihan kainót kay walâ gayúd mohatag bisan usá ka diyót aron pagpatuón sa iyang anák, ug tungúd niini si Kapitán Tiyagò, sa diyutay pa, gihimò lamang binatonán sa usá ka paring dominico, tawong mapuanguron uyamut nga naninguhà pagtudlò kang Santiago kutob sa iyang nahimò ug hibaloán. Dihâ nga hapit na siya magatuón sa Lógica,¹ namatay ang parì ug misunód usáb ang iyang amahán, ug tungúd niini walâ na siya makapadayon pagtuón kay nagaatimán naman lamang sa patigayon. Nangasawa siyá sa usá ka maanyag nga dalaga sa Santa Cruz kinsa nakahinabang uyamut kaniya sa pagpakakaplag sa iyang katigayonan ug nakahimò kaniyang talamdon sa katilingban. Si Donya Pía Alba walâ matagbaw sa pagpamalít ug kamay, kapé ug an- yil, buút usáb motanúm ug moani, busà ang magtiayon mipalít ug mga yutà sa San Diego, ug sukád niini nagkahigala silá si pari Dámaso ug si Don Rafael Ibarra, nga maóy labing datò niadtong lungsora.
Bisan si Donya Pía maóy usá ka babayeng maayog barúg,
matambok ug walay sakit, sulod sa unóm ka tuig nilang puyô
ug si Santiago walâ gayúd sila manganák, ug tungúd niini kadtong ilang labiháng panlimbasug sa pagpangità ug pagtigum
ug salapî nahimo nang buhat nga salawayon. Nangadyè siyág
mga nobina sinugyotan sa mga biyata sa San Diego, miduaw
sa Birhen sa Kaysasay sa Taal, mihatag mga limús, misayaw bisan naglagiting ang init sa pasunding sa Birhen sa Turumba sa
Pakil nga himuon sa bulan sa Mayo, apán ang tanan nakawang,
hangtud nga gitambagan siyá ni parì Dámaso nga moadto sa
Obando ug didto mosayaw siya sa atubangan ni San Pascual Bailón sulod sa adlaw sa iyang pangilin ug mangayog anák. Hibaloán na nga sa lungsod sa Obando adunay tutuló ka larawan
nga manghatag ug anák, papilion lamang babaye kun lalaki
bay higugmaon: maó ang Nuestra Señora de Salambaw, Santa
Clara ug San Pascual bailón. Salamat niining maayong tambag
__________
- (1) — Kinaadman sa matin-aw ug malig-ong pangatarungan,
