Taliwalà niadtong mga handumanan nga nabanhaw sa iyang
panumduman, si Ibarra nagkanayón sa tingog mahinay:
-Bisan pa, ¡dili gayud! Una sa tanán, ang Yutang-Nataw-
han, ang Pilipinas, anák sa Espanya; una sa tanán, ¡ang Inaháng
Espanyal Kanáng butánga dili gayúd mahimong likayán, kanâ
dili makabuling sa akong Yutang-Natawhan, ¡dilì!
Wala makapahibulong kaniya ang Ermita, kadtong balangay nga kanhi may kabalayán nga pulós nipà, ug karón, sa mga abó niadtong mga balaya nga nangapaig sa kalayo, nanunghà kadtong mga baláy nga pinintalan sa maputi ug bughaw ug inaptan sa sin nga pinintalan usáb sa mapulá. Walâ makalingaw sa iyang mga matá ang balangay sa Malate bisan ang kuwartíl sa kabal- yeriya nga dunay mga kahoy nga tinanúm sa atbang, ni ang mga molupyò niadtong balangay, ni ang mga gagmayng baláyng inap- tag nipà nga salag sa mga langgam gitarok ilalum sa mga kasa- gingán ug kabungahan.
Ang salakyanán nga nagapadayon paglakáw makahinagbò usahay ug laing salakyanán nga ginoyod sa usá kun duhá ka ka- bayò, nga hiilhan kaayong tagagawás sa Manilà tungúd sa ilang mga kasangkapan nga pulós binuhat sa abaká. Ang mamilino molìlì sulod sa masinawng salakyanán nga iyang gihinagbò aron pagtan-aw sa nagaluwan, ug unyà mosaylo nga walay tingog ug dili ngani moyukbò. Usahay ikasugat ang usa ka karomata nga binuhat sa kahoy ug ginuyod sa usá ka kalabaw nga magaugtok paglakaw taliwalà sa halapád ug abugón nga dalan nga dinan- agan sa masigang kahayag sa Adlaw. Duyog sa mamingawng awit sa mamilino nga nagatungtong sa bukóbukó sa kalabaw, mabati ang maalingisig nga inigot sa mga ligid sa mabug-at nga karomata; usahay usáb madungóg ang hinaganas sa usá ka bal- sahan nga magaaginód sa kaabogán kun kalapukan sa dalan. Sa mga laguna nanibsib mga panón sa baka ubán sa mga maputing tabon nga namatóg sa bukóbukó sa mga hayop nga nanagkisáp- kisáp, piyongpiyungon ang ilang mga matá, arón pag-usap sa balili nga ilang nasibsib; sa unahan adunay mga kabayong bayé nga nanagdagandagan ug nanagluksolukso ug gilutos sa usa ka kaba- yong laki nga dunay ikog ug lambungay nga tag-as: mobihihî kini ug unyà ang mayukmok moulbo tungúd sa kakusóg sa iyang mga patid.
