severe ciencala revuo, da la du max autoritatoza franca linguisti, nome So Michel Bréal, ex-profesoro di gramatiko komparanta en Collège de France, e da So Meillet, qua sucedis ad il en ica katedro, e qua esas konsiderata quale maestro da la yuna franca skolo di linguisti. La du autori defensas Esperanto e precipue l’ ideo di LI. kontre la du linguisti de Leipzig. « Avan la kritiki direktita kontre Esperanto, esas yusta dicar anke la bonaji quin ni debas ad ol », dicas So Bréal. « Unesma servo quan ol facis a ni, ol obligis la linguisti, tam adversi kam partiani, explikar su pri l’ ideo quan li havas pri linguo generale. E ni konstatis ica fakto felica e neexpektata, ke omni rivale rinegis la teorii, tante favorita ante 30 yari, pri la vivo di la linguo, pri la linguo naturala produkturo, pri la difero esencala e chefa, quan on devus facar inter la naturala lingui e l’ artificala lingui, la unesmi tute plena de bonesi, de senco e de suko, la altri simila a l’ homunculus di Göthe, sen forteso, sen vivemeso; ed altra samaspeca deklamadi [1]… Sed, quo pruvas quante eroro esas malfacile extirpebla, ni retrovas en la broshuro di Si Brugmann e Leskien, en la momento ipsa en qua on malkonfesas la doktrino, ca expresuri vivo de lingua, linguo instintala, qui povas nur erorigar lektanti ne avertita… »
« Altra servo quan Esperanto facis a ni, ol igis ni tuchar per fingro la maniero per qua kreesas la vortaro di un linguo. Se ol pruntis sa vorti a la existanta lingui, e mixis vorti de diversa origini, omna « naturala » lingui facis same por konstitucar e richigar sua vortari : mem la latina e la greka… Existis ja lor homi quale Si Couturat e Leau [2]. Esas versimila, ke on reprochis ja a li, ke li volis substitucar su a la naturo. Sed kande on komparas la vorti di la populala tradiciono a la vorti pruntita per ciencala voyo, on ne trovas, ke on devas sempre rigretar la vicigo di la populala vorto da la ciencala vorto ». On vidas, quon So Bréal pensas pri la « naturala evoluco » predikata nun da la konservema Esperantisti.
So Bréal konkludas riprochante a la du linguisti di Leipzig lia ironio, kompato o malprizeto por la partiani di LI. « En tempo en qua la lingui esas tro ofte pretexto o nutrivo ad la kontesti e rivalesi, en qua, segun famoza vorto, la linguo, kreita por akordigar la homi, esis deturnata ed uzata por produktar malkonkordo, la partiani di Esperanto riprezentas l’ aspiro a plu bona tempo e plu alta vizadi por la homaro…, la defensanti di la nuna stando havas la rolo max facila ed eleganta; sed che la altri preparesas la futuro ».
So Meillet recensas plu longe e detale la sama broshuro. « La fundamental objekto di So Brugmann esas, ke la lingui esas pro-
- ↑ Ni rimarkas, ke a ca skolo tardijanta apartenas ula « vic-prezidanto di Société de linguistique », qua havas tanta fido a la boneso di la « natural evoluco » e di la « vivo ».
- ↑ Co signifikas evidente : « homi, qui volis plubonigar e perfektigar la linguo per ciencala, racionala procedi ». (N. D. L. R.)
