En la 2a artiklo, So Hugon formulas sa dilemo : « Od vu kredas, ke omna linguo devas kreesar per evoluco, e lor vu devas adoptar nacionala linguo ; od vu kredas, ke on povas direktar l’ evoluco, e lor vu devas donar a la linguo racionala bazo… e ne dicar, quale Dro Zamenhof, ke omno quon skribis bona Esperantisto esas bona Esperanto por sempre. » Pose il refutas la precipua objekti di la konservemi : 1o La Komitato devis nur elektar, ne reformar. Kad on preferus, ke ol esez elektinta Ido « bloke » ? Omna komparo di Esperanto ad ula vivanta e nacionala linguo esas infantajo… o fanfaronado. 2o La Lingva Komitato sola havas autoritato por decidar pri reformi. Tute no, nam ol esis kreata kontre por konservar e komentar la santa libro. Ye la vidpunto di kompetenteso on bezonas nur komparar la nomi di la membri di la Lingva Komitato e di nia Komitato. Cetere, nia Komitato pretendas a nula autoritato : ol apelas nur a cienco ed a raciono, a la publika opiniono ed a la libera diskutado. 3o Esperanto ne esas sat matura por suportar reformi (Altri asertas, ke ol esas multe tro matura ed adulta por tolerar li), 4o Uneso plu valoras kam perfekteso : co esas nur iluziona uneso, qua ne fondesas sur perfekteso. 5o Se on reformas unfoye, on reformos senfine. Co ne konsideras, ke la nuna reformo lasas preske nulo reforminda : se unfoye on supresas la signizita literi, l’ akuzativo e l’ akordo di l’ adjektivo, nula audacos propozar reprenar li. Ni realigas vere internaciona vortaro en omna kazi, ube existas vere internaciona radiki, on neplu povos reformar nek plubonigar ol. On truvos nultempe plu bona vorto kam tabl, e. c. On povos nur diskutar pri detali, ex. kad on devas dicar geologo o geologiisto. La tempo decidos. Sed la reformo havas un limito netransirebla, qua esas internacioneso. Ca garantio valoras plu kam netuchebla libro !
En la triesma artiklo, So Hugon refutas l’objekto di ti, qui akuzas ni raptar la laboruro di Dro Zamenhof, e qui questionas, pro quo ni ne inventis tute nuva linguo. — Pro quo Dro Zamenhof ipsa ne inventis tute nuva linguo » e prenis sa materyo de la vivanta lingui ? Omna lingui fondita sur la principo di internacioneso devas necese similesar ; « quante Esperanto esas internaciona, ol esas ne chanjebla e ne tuchebla ; nur quante ol esas arbitriala, ol devas chanjesar ». Hike ca interesanta rimarko, por ti, qui pretendas monopoligar un linguo : « Inventinto juas sa patento nur 14 yari. Se pos ica tempo il ne enduktis ula plubonigo, il perdas omna sa yuri. Esperanto esis inventata ante 21 yari, e for[1] esar plubonigita, ol divenis plu komplikita e min internaciona »… A ti qui riprochas a ni facar multa chanji semblante ne necesa, l’ autoro respondas : « Se Zamenhof esus sequinta sa propra principi konsequante, existus nula chanjo »… « Esas vera, ke on povas enduktar en praktiko nuva
- ↑ Rimarkez ke en ES. for esas prepoziciono, e konseque tradukas exakte D. weit von, E. far from, F. loin de.
