l’ ideo e la fakto, la Delegitaro konstante e zorge distingis li : ol sempre pledis, agis e propagis por l’ ideo sola; ol penis restar til la fino neutra e senpartia; ol aceptis la helpo e kunlaborado di omna amiki e partiani di ula LI., sed ol nultempe trompis li pri sa skopo; e mem kelki rifuzis kunhelpar ol, juste pro sa neutreso e senpartieso. Kelka Esperantista chefi su kredis habila adherante ad ol, kun la sekreta espero, ke li povos akaparar ol ye profito di Esperanto; ed en la espero li misuzis omnamaniere l’ influo di la Delegitaro : li penis kredigar, ke ol debas omna sa sucesi ad Esperanto, e mem li audacis prizentar la adheri ad aprobi ricevita do ol (ye nomo di la sola ideo) quale adheri ed aprobi ad Esperanto ipsa. Lia makiavelismo ne sucesis, e li venjas su abandonante la Delegitaro, de l’ momento kande li neplu havas espero direktar ol segun lia arbitrio e konfiskar ol ye lia profito. Li uzis longe la nomo di la Delegitaro, sed li ne volas, ke ol uzez lia nomo. Li semblis servar ol, sed li pretendis reale. ke ol servez li. Se li adheris a la Delegitaro, kredeble li pensis, ke to esis utila a lia afero; li profitis do l’ avantaji, quin ol prezentis a li; sed li rinegas la obligi, quin li aceptis per sua adhero ipsa, e desertas, kande venas la momento « pagar ». To signifikas simple, ke li pozas lia personala preferi (od interesti) super l’ ideo di LI., dum ke ni sempre laboris e luktis por l’ ideo ipsa, ed advokis a ni omni, qui pozas ol super omna aparta solvo. Tala esas la miskompreno inter ta Esperantala chefi e ni. Sed ni ne esas responsiva pri ol, nam ni trompis nulu pri nia skopo e nultempe celis nia programo.
La Esperantisti devas nun elektar inter la du kompreni di « Esperantismo » supre expozita. Se li pretendas, ke l’ Esperantistaro kontenas nun omna amiki di l’ ideo di LI., to ne esas vera, nam ni konocas multa amiki di l’ ideo (aparte ciencisti) qui nek esas nek esos Esperantisti, pro ke Esperanto
