grafa, kam de l’individuo dil stenografisto. To esas la virtuozeso, quan atingas nur tre malmulta stenografisti, e kelki mem per tre nebona sistemi.
Moderna sistemo stenografa mustas servar la diala uzado di la plumo. Ol mustas unesme plufaciligar e diminutar la skribala laboro di omna personi, qui devas multe skribar. Ol mustas precipue servar por fixigar diktaji e dokumenti, qui pose esas relektata da altra personi, od esas kompostata segun la stenografala manuskripto. Ni bezonas tre exakta sistemo precipue por la internaciona korespondo, e hike la stenografo montras grava avantajo, posibligante skribar longa letri sur simpla karto, e konseque sparar ne nur tempo, sed rekte mono.
Parolar pri sistemi specala, ne esas hike la loko nek l’okaziono, nam pri to la opinioni multe diferas ; on mustas lasar to a la libera konkuro ed evoluco, qua fine decidos posible segun la defino: « La max bona sistemo esas ta, qua unigas en su max granda precizeso e klareso kun max granda facileso ! »
Pos sat longa e diversa experimenti facita per la metodo, quan me uzas, me facis la sequanta observi :
Por stenografar en Esp. on esas absolute obligata uzar specala metodo, ed aparta « sigli » plu o min komoda. Ta « sigli » uzesas por abrejar la max ofte uzata vorti : artikli, prepozicioni ed anke kelka expresuri ofte uzata en specala faki, sive parlamentala, teknikala o komercala.
Sed, exter ta kazi, me kredas ke la Esp. stenografisti esos obligata evitar omna altra abrejuri, se li volas facile relektar la stenografuri.
En patrala linguo, la konfuzeso ne esas tam timenda, sed omni ti qui stenografas en stranjera lingui, savas quante malfacile li relektas texti plu o min abrejita, e pro to, multi ne povas uzar en ta lingui la simpligi, quin li facile uzas en sa patrala. Kun la rapideso, un de la max necesa qualesi di stenografado esas la lektebleso, ed ol esas kondiciono sine qua non di la suceso.
Me ne bezonas insistar pri la malfacileso quan prizentas la skribo di la tante komplikita soni di la esperantal vorti, me nur resendas la lektanto a la argumenti ja devlopita da Sro Hugon (Progreso, pag. 406.) Altraparte, omni komprenas, ke la manuo di
