stenografisto, qua devas sequar la parolo tam rapide kam fulmino, qua per krayon-trasuro devas fixigar la vorti perceptata da l’orelo, dum ke en vortico la frazi sequas la frazi ; ke ta manuo kompreneble hezitas skribar la esperantal soni. E se la parolanto pronuncas poke rapide, la krayono di la stenografisto trasas nur misformacata signeti. Lor la Esp. stenografisto esas avan dilemo : sive uzar multa abrejuri, e lor la stenografuro esas ofte ne dechifrebla ; sive skribar omna soni, e lor il perdas adminime 30 % de sua tempo, e pro to neplu povas sequar omna poke rapida parolanto.
Me nur adjuntos, ke me povis stenografar en Ido per la sistemo Duployé, quan me uzas en naturala lingui, e mem per la Metagrafo Bavay, sistemo di abrejuri, quan me povis til nun uzar nur en mea patrala linguo.
Ja dicis la samo Sro Strutton pri la sistemo Pitman da il uzata, Sro Hugon pri Metagrafo Duployé, e Sro Schels pri la sistemo Stolze-Schrey ; ed on povas nun supozar, ke tale esas por omna sistemi.
Nu ! stenografisti, vi qui barbotis en la stranja Esp. kombinuri di soni, vi perdis en oli la sola avantajo di stenografado : la rapideso. Vi esis quale uceli di qui ali rompesis ; nun joyez ! vua manuo retrovas ali por persequar la rapida vorti ; e la parolo itere venkesos da via krayono.
La Esperantisti, mem poke progresema, dicas ofte a ni : Se vi adportus a la kara linguo nur adjuntaji, ni volunte sequus vi ; sed vi facas chanji, ofte grava, en la formo o senco di nia vorti, e ta chanji semblas a ni tute neutila od arbitriala. Mem vi semblas sentar malicoza plezuro permutante la senci di nia vorti, quale se vi volus shokar nia kustumi, e konfuzigar nia linguo. To esas tute ne admisebla. Ni adoptos volunte via adjuntaji ; ni ne povas adoptar nek aprobar via chanji. Por la futura nuva vorti, via principi e propozi esas certe bona, utila ed admisinda ; sed lasez le malnuva, bone o malbone selektita ! »
Inter la chanji e permuti, qui tale skandalas la « fidela » Esperantisti, nula esas plu frapanta, kam la permuto di la du radiki atenc ed atent ; nula anke esas plu instruktiva. Esperanto donas ad atento la senco di D. Aufmerksamkeit, E. F. attention, I. attenzione, S. atencion ; e ad atenco la senco di D. Attentat,
3
