Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/205

From Wikisource
This page has been proofread.
175
LINGUAL QUESTIONI
nun ekzistas en pres­kau chiuj naciaj lingvoj kaj pre­cipe[1] en la ger­mana, kies man­koj eks­treme mal­uti­las che la tut­monda komerco[2]. preske omna nacio­nala lingui, e preske max grave en la ger­mana (e qui nocas aparte ca linguo sur la mondo-mer­kato).
Hodiau mi dezi­ras diri nur kel­kajn vor­tojn pri mova­do, kiu celas enkon­du­kon de pli­boni­gita, unu­eca kalen­­dara formo, de mond­­kalen­­daro kiel eble plej simi­la al la ghis nun plej bona, t. e. la Gre­go­ria sun­­kalen­­daro, — alme­nau simi­la pri ghia super-taga[3] aran­gho, sed kun iom shan­ghita divi­do de la semaj­noj kaj mona­toj. Tiu chi mova­do ne devas esti kon­fuzi­gita[4] kun tiu, kiu celas la mal­­gran­­di­gon de la dat­­dife­­ren­­coj[5] de la Paska festo en la kris­ta­naro, sed kiu, por pli rapi­da atingo de tiu celo, ne oku­pas sin pri la pro­ble­mo de la tut­mon­da kalen­daro. Cadie me volus ankore dicar kelka vorti pri la mova­do, qua vizas la kreo di uni­for­ma plu­bo­ni­gita kalen­daryo, t. e. di mon­dala kalen­daryo max pro­xima posi­ble a la max bona nun exis­tanta, nome la gre­go­riala sunal kalen­daryo (admi­nime en sa meto­do di inter­polo, sed kun poke altra divi­do di sema­ni e mona­ti). Ca mova­do devas esar dis­tin­gata de ta qua vizas la dimi­nuto di l’ocili di la dato di Pasko en la kris­tana mondo, e qua restas anko­re sepa­rita de la pro­blemo di la mon­dala kalen­daryo, por atin­gar plu balde sua skopo.
La enkon­duko[6] de la uni­ver­sala ka­len­daro chefe pro­gre­sos kaj estos ankau pro­fi­tiga por la mova­do pri unu­eca ling­vo, se oka­zos inter­­kon­sento rilate al inter­nacia komu­na nomi­gado[7] por la nova divi­do de l’semaj­noj kaj mona­toj[8] de la pro­jek­tita kalen­daro. Nur per tio la eston­ta uni­ver­sala kalen­daro[9] dis‑ L’insti­tuco di mon­dala kalen­daryo esos esen­cale avan­cata, ed anke ol favo­ros la mova­do por komu­na lin­guo, nur kande on esos reali­ginta en olca inter­kon­sento pri uni­ver­sala ter­mini por la nuva divi­do di sema­ni e mona­ti di la pro­yek­to di mon­dala kalen­daryo. Nur per to la futu­ra uni­ver­sale valo­ranta kalen­da-
  1. C. B. « preskau plej malbone » ; plu exakta.
  2. C. B. « en la mondofoiro ». Ico memorigas la « World’s fair » ! On vidas, ke Esp. indijas hike la justa vorto : merkato.
  3. C. B. : « superyara ». Ne plu bona e klara kam « supertaga » ! Sed Esp. indijas vorto por tradukar : Schalt‑ (interpolar).
  4. Konfuzigi igar konfuza ! C. B. : « devas esti apartigita ».
  5. Dat­dife­renco esas nejusta. C. B. : « oscilo », quale ni.
  6. C. B. : « disvolvigho ». Favorata termino !
  7. Nomigi igi nomo ! C. B. : « esprimoj ».
  8. C. B. : « semajn-kaj monat-dividoj ». Germanatra konstrukto, tute evitenda en inter­naciona linguo.
  9. C. B. : « kalen­dar­­doni­toj » ! G. E. eska­motis la mal­faci­lajo : same pri « kalen­dar­­for­moj ».