Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/323

From Wikisource
This page has been proofread.
293
LINGUALA QUESTIONI

vus la derivaji per ‑ilo nur por la (tre multa) utensili, qui derivas reale de verbo : absorb‑, acens‑, amorc‑, aviac‑, bor‑, destil‑, dush‑, ejekt‑, elev‑, filtr‑, frot‑, injekt‑, izol‑, kloz‑, lig‑, muel‑, obtur‑, perkut‑, pist‑, pres‑, projekt‑, purg‑, raz‑, rivel‑, rost‑, shirm‑, sket‑, skrap‑, sond‑, stop‑, sufl‑, suport‑, teg‑, tond‑, lorn‑, vis‑, vish‑, e c., e c.[1]

Riglo.

So Wormser propozis (ed uzis en la Teknikala Vortolibro) la vorto riglo por tradukar D. Schieber, E. slide-valve, F. vanne, I. saracinesca, S. valvula de compuerta. To esas klozilo tre diferanta de ordinara valvo, nome, pordo qua agas glitante en sua plano tale ke ol obstruktas (parte o tote) kanalo, tubo, e c. La sama vorto servus por tradukar (en la vapor­mashini) D. Schieber, E. slide-valve, F. tiroir, I. cassetto, S. distri­buidor. — Pro quo ne uzar la vorto valvo, qua esas plu inter­naciona, precizi­gante ol per shovo-valvo o glit-valvo, segun bezono ed okaziono ? — Pro ke on devas distingar la distributo per riglo de la distributo per valvi (o per robineti, ex. la Corliss-distributo) ; l’uzado di valvo esus do ambigua, e l’uzado di glit-valvo o shovo-valvo esus nekomoda. Kompreneble, on ne povas uzar distri­butilo, generala termino qua embracas omna aparati di distributo. — Riglo devus adoptesar vice la nuna riglilo, nam existas esencal analogio di formo e di funciono inter ta aparati : li glitas o shovesas paralele en sua plano (per translaco) por klozar ulo. Lor on devus dicar : riglizar pordo, riglagar, o riglo-klozar pordo.

Pri teknikala nomi en ‑toro.

En la teknikala vortaro on renkontras multa nomi di instrumenti, aparati, qui finas per ‑tor (‑ator, ‑itor), e qui esas tote inter­naciona, ex. : generator, kondensator, alternator, trans­formator, indikator, radiator, regulator ; kolektor, induktor, rotor, stator. Ni havas ja : akumulator, motor, elektro­motor, equator, faktor, numerator, denominator, sektor ; sen parolar pri doktor, kantor, orator, rektor, amator, e c. qui indikas personi. Semblas necesa admisar ta vorti integra, pro lia interna­cioneso e familiareso (por la teknikisti adminime), vice derivar oli de la verbo kores­pondanta per la sufixo ‑ilo, qua chanjus lia fizionomio. On havas por to plura motivi : ofte la nomo ne derivas reale (juste) de la verbo : on povas apene dicar, ke akumulatoro esas instrumento por akumular ; alternatoro, por alternar ; generatoro, por genitar ; radiatoro,

  1. Kp. No 28, p. 212, e artiklo da So Wormser (No 27, p. 156). Ica autoro uzis ex. en la Teknikal Vortolibro limo vice limilo, pro ke ta esas plu komoda e preske necesa en la multa kompozaji, quin eniras l’ideo di l’instrumento, ne ta di l’ago (limomancho, limtalyisto, limhardigar, e c.)