absoluta vereso : 2 2 4 ». Qua informis So Peano ke nia prezento havas ta signifiko « cadie, ma ne omnatempe » ? La nomo di la tempo ne povas indikar to, nam la sama nomo uzesas anke pri la korespondanta tempo en la patriala linguo di So Peano ed en mea, e la italiana e la dana konkordas pri uzar la prezento anke por eterne vera propozicioni ; pro quo la samo ne esus permisata a Ido ? Il dicas ke ne esas vera ke latina amat esas prezento, nam ama-t kontenas ama sufixo di persono, ma nula sufixo di tempo. Sempre ta supersticiono pri etimologio ! Lat. animal esas singularo neutra, quankam ol ne kontenas sufixi di sing. e di neutro ; e animalia esas pluralo neutra, quankam etimologie ol kontenas sufixo qua origine esas feminina singularo ! Nur komencanta linguisto kredas ke etimologio docas irgo pri la fakta signifiko o funciono di vorti o di finali ; quale omna altra historio, ol informas ni pri to quo esis, ma to quo nun esas povas diferar, e maxim ofte diferas, plu o min de la pasinto.
So Peano evidente ne deziras havar du tempi en sua linguo, un por nun ed altra por sempre ; sa deziro esas nur segun sa kustumo amikatre kritiketar Ido. Ma altri propozis tala distingo. Supozez ke ni havus universala o kustumala tempo en ‑es diferanta di « prezento » en ‑as. Ka la uzado esus facila o mem posibla ? Romeo dicas a Juliet « me amas tu » ; el preferus audar « me ames tu » ; ma ni savas ke hiere il amis Rosaline e ke morge il mortos. — La lampo lumizas (‑es ?) bone. — Me konocas (‑es ?) il. — Il lojas (‑es ?) en no.7. — El esas (‑es) yuna, richa e bela : ka to duros sat longe por uzar ‑es ? Se ni livas la matematikala domeno, existas multa gradi en « universaleso » : plumbo esas pezoza — kulteli esas akuta — hundi aboyas — matematikisti parolas saje — la Lingva Komitato laboras. Mem la exemplo di So Peano « la suno brilas » rigretinde ne esas « eterne vera » ube me skribas ca linei.
Pose : se ni havas kustumala prezento, pro quo ne anke simila pasinto e futuro : Ca-yare la navo depart (e, a) s omna lundio, ma lasta-yare ol depart (e, i) s omna marsdio, e probable pos un yaro ol depart (e, o) s du foyi omna semano.
Filozofiale on povas dicar ke la prezento esas quale punto en matematiko sen ula dimensiono ; ma en la praktika vivo « nun » signifikas tempo havanta diferanta longeso segun la cirkonstanci, e la sola kozo postulata esas ke la nuna momento inkluzesas. En Ido ni ne bezonas altra prezento en la verbi kam la maxim multa europana lingui ; la defino esas negativa : ol uzesas kande on ne volas specale indikar ago o stando quale pasinta o futura. Cetere ni havas en la du sufixi ‑ad e ‑esk suficanta moyeni por expresar la maxim necesa « aspekti » [1].
- ↑ La franca imparfait esas parte kustumala, parte samtempala pasinto. La angla havas kustumala pasinto sen korespondanta pre-
