La tendenco historiala esas abolisar la antiqua subjuntivo, qua havis plura e ne tro determinata funcioni ; la angla e dana preske neplus uzas subjuntivo. En L.I. ni bezonas nur expresili por bone definita modifiki en la verbala ideo. Esperanto saje distingas (1) indikativo, uzenda kande nula altra modo postulesas, (2) kondicionalo, plu bone forsan hipotezalo, pro ke ol ne uzesas en omni kondicion-propozicioni, ma nur por indikar ne-vera supozi, (3) imperativo por voli, deziri, pregi, (4) participo, (5) infinitivo. La du lasta modi havas la sama funcioni kam adjektivi e substantivi. Li esas utila, per permisar breva (mallonga) expreso en multa kazi. Amo diferas de amar ne per la nocionala kontenajo, ma per gramatikala funciono, i. e. la maniero per qua li ligesas kun altra vorti : pos amo la obyekto postulas prepoziciono (di, o segun mea propozo, an), ma nula pos amar ; amo havas adjektivo, ube amar havas adverbo (sincera amo, sincere amar).
Ka la altra modi devas havar diferanta tempi quale indikativo ? Imperativo per sua kontenajo esas futura (o prezenta inklinanta a futuro) ; ne semblas necesa distingar per formo, kad on pregas ulu facar kozo nun o future, pro ke « nun » en ta kazo sempre esas fakte nepreciza expresuro por « maxim balde », do futuro. Imperativo pasinta ne esas necesa se on uzas ta modo nur quale la maxim multa lingui, quale « vera imperativo », nam E. have done ! esas fakte prezento (fut.) F. finissez ! Ma se imperativo uzesas en plu ampla senco, quale ni facas en Ido, lor perfektigata o pasinta imperativo esas kelkafoye expresenda : E. May he have found it ! (deziro pri ulo quo ja eventis, se ol eventis, la parolanto ne ja savante la evento).
Simila konsideri esas justa pri la hipotezalo. La maxim konocata lingui uzas hike pasinto (origine, ed ankore en kelka lingui, pasinta subjunktivo) : s’il était riche, il payerait ; if he were (was) rich, he would pay ; wenn er reich wäre, würde er bezahlen. La pasinto quaze expresas la ne-realo quale ne-nuna. To ne povas imitesar en artificala linguo, ube la hipotezala modo koncernanta nuna tempo devas esar (speco de) prezento, e la koncernanta pasinto ne plusquamperfekto, ma pasinto (o perfektigata prezento). So de Janko esas justa ke anke futuro hipotezala esas logikale posibla ; la angla if he were to come povas nomesar speco de futuro, se ni komparas ol kun if he came. Ma en praktiko ta
zento : I used to know him ; he used to live at number 7. En finna on havas linguala distingo inter « eterneso » e « nuneso », tamen ne per la formo di la verbo, ma per la kazo di la adjektivo : isäni on (mea patro esas) kipeä (malada, i. e. permanante) — isäni on kipeana (malada, i. e. ca-momente). Un ek multa exempli quante lingui diferas pri lia vidmanieri.
